140 ΕΤΗ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ – Τα σχολεία στη Θεσσαλία (γ΄μέρος) 

Τα Σχολεία της Ζαγοράς: 

Κατά τον Κορδάτο το πρώτο Σχολείο της Ζαγοράς, στη συνοικία Σωτήρα, ιδρύθηκε στις αρχές του 17ου αιώνα. Είναι γεγονός πως το 1647 το Σχολείο αυτό λειτουργούσε και δίδασκε σ΄ αυτό ο ιερομόναχος Αθανάσιος. Όταν η κωμόπολη μεγάλωσε, κρίθηκε αναγκαία η λειτουργία κι ενός δεύτερου Σχολείου για τους δυτικούς συνοικισμούς. Έτσι την πρώτη δεκαετία του 18ου αι. ιδρύθηκε ένα άλλο Σχολείο στην Ι. Μ. Αγίου Ιωάννου Προδρόμου με πρώτο δάσκαλο τον ιερομ. Ζαχαρία. Από το 1750 κι έπειτα η παιδεία στη Ζαγορά, παρά τις αντιδράσεις ορισμένων προεστών που πίστευαν πως θα έχαναν τα προνόμιά τους από τους μορφωμένους, εξαιτίας των Σχολείων, συμπολίτες τους, γνώρισε μεγάλη άνθηση. Σ’ αυτό συνέβαλε η ανάπτυξη της βιοτεχνίας και του εμπορίου μέσω των ζαγοριανών καραβιών, που χρησιμοποιούσαν το λιμάνι του Χορευτού για τα ταξίδια τους στη Μ. Ασία, την Οδησσό, την Αγγλία, κ. α. Έτσι η επαφή των κατοίκων της κωμόπολης με άλλους Έλληνες και ξένους άνοιξε τους πνευματικούς τους ορίζοντες. Άλλες αιτίες που συνέβαλαν στην ανάπτυξη της παιδείας ήταν η αυτοδιοίκηση που απολάμβαναν τα χωριά του Πηλίου, η συμβολική τουρκική παρουσία καθώς και η ύπαρξη αποδήμων Ζαγοριανών, οι οποίοι έδειχναν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα πράγματα της πατρίδας τους. Γνωστότεροι άλλοι δάσκαλοι της Ζαγοράς υπήρξαν ο Κων/νος Κασσαβέτης, ο Φώτιος, ο Κων/νος Λογιώτατος Τριανταφυλλίδης, που ήταν δάσκαλος του Ρήγα Φεραίου, ο ιερομ. Αθανάσιος, κ. α.

Το 1777 το “Σχολείο των Κοινών Γραμμάτων” ανακαινίσθηκε, χάρις στις προσπάθειες του πατριάρχη Καλλινίκου Γ΄ και του ντόπιου εμπόρου Ιωάννη Πρίγκου, που ήταν εγκαταστημένος στο Άμστερνταμ, και αναβαθμίστηκε σε ανώτερη Σχολή με την επωνυμία “Ελληνομουσείον της Ζαγοράς”. Στις 20 Ιουνίου του ίδιου έτους ήταν έτοιμο το κτίριο της νέας αυτής Σχολής. Η διαχείριση των οικονομικών της ανατέθηκε στον προεστό του Αγίου Γεωργίου Ζαγοράς Γεώργιο Παπαϊωάννου ή Παπάζογλου. Στο νέο κτίριο συμπεριελήφθη και χώρος για βιβλιοθήκη που εμπλουτίστηκε κυρίως με βιβλία του ευεργέτη Ι. Πρίγκου, καθώς και κατοικία για το δάσκαλο.

Το Σχολείο είχε και ξενώνες για τους μαθητές που προέρχονταν από άλλες περιοχές. Αυτοί οι τελευταίοι πλήρωναν ιδιαίτερα δίδακτρα στο δάσκαλό τους. Πρώτος δάσκαλος του Ελληνομουσείου ήταν πιθανότατα ο Ν. Κασσαβέτης⁸. Το 1833 ιδρύθηκε ένα δεύτερο Σχολείο, το “Κρίτσκειο”, από τους ξενιτεμένους Μωυσή και Νικόλαο Κρίτσκη. Το 1852 ιδρύθηκε στην κωμόπολη το πρώτο οργανωμένο παρθεναγωγείο του Πηλίου που άρχισε να λειτουργεί τρία έτη αργότερα. Τέλος το 1878, στη συνοικία Περαχώρα, ο Σοφ. Κωνσταντινίδης ανήγειρε ένα νέο διδακτήριο, ενώ το 1882 ο Δημ. Κασσαβέτης ένα άλλο στη δική του συνοικία, στη Σωτήρα⁹.

 Το Σχολείο στις Μηλιές του Πηλίου:

Το 1760 ξεκίνησε στις Μηλιές τη λειτουργία του το Σχολείο των “Κοινών Γραμμάτων” με δασκάλους τον ιερομ. Άνθιμο Παπαπανταζή και τον ιερέα Ζαχαρία. Ο Άνθιμος Γαζής, που μέχρι τα μέσα του 1801 βρισκόταν στη Βιέννη, προσπάθησε, ερχόμενος στις Μηλιές, να αναδιοργανώσει το Σχολείο, χωρίς όμως να καταφέρει κάτι χειροπιαστό. Το 1810, με το θάνατο του Παπαπανταζή, ανέλαβε τη διεύθυνση της Σχολής ο Γρηγ. Κωνσταντάς. Το 1815 η Σχολή είχε αναδιοργανωθεί πλήρως και στεγαζόταν σε νέο οίκημα που εγκαινιάστηκε τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς. Αξίζει να σημειώσουμε ότι το οίκημα του Σχολείου είναι ίσως το μοναδικό που κτίστηκε κατά την Τουρκοκρατία αποκλειστικά και μόνο για εκπαιδευτικό ίδρυμα.. Ο Γαζής πρόσφερε απ΄ τη Βιέννη χρηματική βοήθεια, την οποία είχε συγκεντρώσει από εράνους μεταξύ των Ελλήνων της διασποράς, βιβλία και εποπτικά όργανα διδασκαλίας, ενώ για ένα μικρό διάστημα, πριν μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία, εργάστηκε για την οργάνωση της Σχολής. Ο Κωνσταντάς το 1821, με την έκρηξη της επανάστασης, αναχώρησε από τη Σχολή και κατέβηκε στη Ν. Ελλάδα για να βοηθήσει στον αγώνα. Άλλες λεπτομέρειες για τη Σχολή παρατίθενται στα ακολουθούντα βιογραφικά σημειώματα των Κωνσταντά, Φιλιππίδη και Γαζή. Αργότερα, το 1834, επέστρεψε στη Σχολή και συνέχισε το έργο του μέχρι το θάνατό του. το κτίριο της Μηλιώτικης Σχολής πυρπολήθηκε από τους Ναζί κατακτητές το 1943.