Η κρίσιμη τριετία για τη χώρα και το σχέδιο Μητσοτάκη για δίκαιη ανάπτυξη (του Γρηγόρη Σαμπάνη*)

28 Σεπτεμβρίου, 2024

Η κρίσιμη τριετία για τη χώρα και το σχέδιο Μητσοτάκη για δίκαιη ανάπτυξη

Του Γρηγόρη Σαμπάνη*

Με τη φετινή ομιλία του στη ΔΕΘ, ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν μοίρασε απλώς κάποιες παροχές, όπως συνηθίζεται, ούτε διαμόρφωσε την πολιτική ατζέντα σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα.

Παρουσίασε το όραμά του για την επόμενη, κρίσιμη τριετία, όπου η κυβέρνηση θα πρέπει να κερδίσει το πιο δύσκολο στοίχημα από το 2019: να φέρει τη μεγέθυνση της οικονομίας, την ανάπτυξη, αλλά με δίκαιη κατανομή των εισοδημάτων και του πλούτου που θα δημιουργηθούν, ώστε τα οφέλη να φθάσουν σε όλους τους πολίτες της χώρας.

Η ομιλία του πρωθυπουργού δεν θύμισε τις συνηθισμένες παρουσίες πρωθυπουργών στο βήμα της ΔΕΘ κάθε Σεπτέμβριο. Φυσικά δεν υπήρχαν ανεύθυνες εξαγγελίες παροχών σε όλους που θα «τίναζαν στον αέρα» τον προϋπολογισμό. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης εξάντλησε τα αυξημένα περιθώρια που δημιουργεί η ανάπτυξη και η δημοσιονομική σταθερότητα για να στηρίξει την ελληνική κοινωνία.

Αλλά δεν έθεσε σε κίνδυνο τη δημοσιονομική σταθερότητα, κάτι που αποδεικνύεται και από ένα μοναδικό στην ιστορία γεγονός που καταγράφηκε την Τετάρτη, 25 Σεπτεμβρίου στην αγορά ομολόγων: τα ελληνικά πενταετή ομόλογα είχαν για πρώτη φορά χαμηλότερη απόδοση από τα γαλλικά!

Μαζί με τις λελογισμένες παροχές, που απευθύνθηκαν ουσιαστικά σε ολόκληρη την κοινωνία και όχι επιλεκτικά σε ομάδες συμφερόντων, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έδειξε ότι η κυβέρνηση παράγει ιδέες για να χρηματοδοτήσει κρίσιμες πρωτοβουλίες για την ανακούφιση μειζόνων κοινωνικών προβλημάτων και την υποστήριξη των επενδύσεων, της παραγωγής και της εξωστρέφειας. Αναφέρουμε δύο χαρακτηριστικές περιπτώσεις:

 Εχοντας να αντιμετωπίσει μια στεγαστική κρίση που οξύνεται και επηρεάζει όλο και περισσότερο τα νέα ζευγάρια και, τελικά, εντείνει το δημογραφικό πρόβλημα, η κυβέρνηση βρήκε τον τρόπο να αξιοποιήσει δημιουργικά πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης, για να δώσει λύσεις χωρίς να επιβαρυνθεί ο προϋπολογισμός.

Το νέο πρόγραμμα «Σπίτι μου», που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός στη Θεσσαλονίκη, με «δύναμη πυρός» 2 δισ. ευρώ, μέσω του οποίου θα προσφερθούν φθηνά δάνεια (με μισό επιτόκιο) σε χιλιάδες νέα ζευγάρια. Φυσικά, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι αυτό το πρόγραμμα δεν έχει μόνο κοινωνικό χαρακτήρα, αλλά θα δώσει και ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη.

 Καθώς η ελληνική γεωργία πάσχει από χαμηλή παραγωγικότητα και δυσκολεύεται να σταθεί στον διεθνή ανταγωνισμό, όπως όλοι καταλαβαίνουμε βλέποντας π.χ. τομάτες από την Ολλανδία να κυριαρχούν στην αγορά, ο πρωθυπουργός παρουσίασε μια πολύ σημαντική παρέμβαση, που ίσως πέρασε απαρατήρητη εν μέσω του θορύβου της ΔΕΘ.

Με χρηματοδότηση 600 εκατ. ευρώ σε συνεργασία με τις τράπεζες, θα υλοποιηθούν μεγάλες επενδύσεις σε σύγχρονα θερμοκήπια, που θα αυξήσουν κατακόρυφα την παραγωγικότητα της ελληνικής γεωργίας. Όλα αυτά θα μπορούσαν να είχαν γίνει, βεβαίως, πολύ νωρίτερα και καλύτερα, αν δεν είχε διαλυθεί η Αγροτική Τράπεζα στα χρόνια των μνημονίων, με απόφαση του τότε υπουργού Όικονομικών, Ευ. Βενιζέλου.

Ταχύτερη και δίκαιη ανάπτυξη

Θα μπορούσαμε να απαριθμήσουμε αρκετές ακόμη παρεμβάσεις που εξαγγέλθηκαν στη ΔΕΘ και δίνουν ώθηση στην ανάπτυξη, ή προορίζονται να μετριάσουν σοβαρά κοινωνικά προβλήματα. Μεγαλύτερη σημασία έχει, όμως, η πολιτική κατεύθυνση που έδωσε ο πρωθυπουργός για το έργο της κυβέρνησης όχι μέχρι την επόμενη ΔΕΘ, αλλά στον ορίζοντα της τριετίας που έχει μπροστά της μέχρι τις επόμενες εκλογές.

Σε αυτή την τριετία δεν θα κριθεί μόνο αν η ΝΔ θα κερδίσει το στοίχημα μιας νέας εκλογικής νίκης. Το σπουδαιότερο είναι ότι θα κριθεί αν η χώρα μπορεί να μείνει μακροπρόθεσμα στις ράγες μιας ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης, για να αναπληρωθούν όσα χάθηκαν στη διάρκεια της μεγάλης κρίσης, αλλά και αν τα οφέλη της ανάπτυξης θα φθάσουν σε όλους τους πολίτες, για να αυξηθεί με ουσιαστικό τρόπο το βιοτικό επίπεδο στη χώρα.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει αντιληφθεί πολύ καλά ότι αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα και έδωσε με σαφήνεια τη γενική πολιτική κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσει η κυβέρνηση, τονίζοντας ότι:

 Το ζητούμενο τώρα είναι η ένταση της ανάπτυξης.

Εξίσου σημαντικό ζητούμενο είναι και η ισόρροπη αναδιανομή της, όχι μόνο σε όλα τα κοινωνικά στρώματα αλλά και σε όλες τις περιφέρειες της χώρας. Είναι αυτό το οποίο έχω αποκαλέσει φορές «η ανάγκη για διπλή σύγκλιση». η σύζευξη της εθνικής ανάπτυξης με την άνοδο των εισοδημάτων των πολιτών τόσο στον ιδιωτικό τομέα, στο δημόσιο τομέα, στις συντάξεις.

 Σε συνδυασμό, βέβαια, με τη λειτουργία του ανταγωνισμού για διαρκώς καλύτερες τιμές.

Γιατί δεν έχει νόημα για τον πολίτη καμία μακροοικονομική μεγέθυνση -σπεύδω και ανοίγω παρένθεση, η ελληνική οικονομία αναπτύχθηκε το δεύτερο τρίμηνο του 2024 με το δεύτερο γρηγορότερο ρυθμό στην Ευρωπαϊκή Ενωση- αλλά αυτή η μακροοικονομική μεγέθυνση δεν έχει νόημα για τον πολίτη, αν δεν αυξάνει τελικά το διαθέσιμο εισόδημα και αν δεν μειώνει τις ανισότητες.

Αυτό, λοιπόν, θα είναι το πεδίο δοκιμασίας της κυβέρνησης, που έχει μπροστά της μεγάλες προκλήσεις, οι οποίες θα απαιτήσουν κορυφαία αποτελεσματικότητα και αποτελεσματικό συντονισμό.

Αρκεί να αναφέρουμε μία: θα χρειασθεί να υλοποιηθούν δεκάδες μεταρρυθμίσεις σε προκαθορισμένους χρόνους και να προωθηθούν τεράστιες επενδύσεις, δημόσιες και ιδιωτικές, για να αξιοποιηθεί το τεράστιο πακέτο του Ταμείου Ανάκαμψης, που ουσιαστικά αποτελεί ένα ακόμη ΕΣΠΑ (όσον αφορά το μέγεθος των κονδυλίων), αλλά θα πρέπει να υλοποιηθεί σε ασφυκτικές χρονικές προθεσμίες.

Το στοίχημα του συντονισμού

Σε αυτό το πλαίσιο, η αποτελεσματικότητα των υπουργείων και ο συντονισμός των δράσεών τους έχουν καθοριστική σημασία για την επίτευξη των στόχων: κάθε αρρυθμία μπορεί να έχει κόστος δισεκατομμυρίων σε χαμένους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης.

Ακολουθώντας τη λογική του επιτελικού κράτους στην κυβερνητική διαχείριση, ο πρωθυπουργός έχει αποδώσει στο Μαξίμου και στο επιτελείο του καθοριστικό ρόλο στην αποτελεσματική λειτουργία της κυβέρνησης και σε μεγάλο βαθμό αυτό το διοικητικό μοντέλο έχει δικαιωθεί, αν και έχουν παρατηρηθεί κατά καιρούς αρκετές αρρυθμίες.

Για να λειτουργήσει το επιτελικό κράτος, κρίσιμη σημασία έχει η επιλογή κατάλληλων προσώπων για το επιτελείο του πρωθυπουργού. Δεν είναι μυστικό ότι ο Γρηγόρης Δημητριάδης, κατά τα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης Μητσοτάκη, είχε τον σημαντικότερο ρόλο στο επιτελείο του Μαξίμου, σε ό,τι αφορά τον συντονισμό των υπουργείων και η συμβολή του αναγνωριζόταν από όλα τα κυβερνητικά στελέχη.

Προκαλεί απορίες γιατί, μετά την πλήρη δικαίωσή του από τη Δικαιοσύνη για τη γνωστή υπόθεση των τηλεφωνικών υποκλοπών, δεν έχει επανέλθει στη θέση του στο Μαξίμου -την ίδια ώρα,

βέβαια, βλέπουμε να κρατά ηγετικές θέσεις στον ΣΥΡΙΖΑ στέλεχος που καταδικάσθηκε ομόφωνα από τη Δικαιοσύνη με 13-0.

Προφανώς, το θέμα είναι πολύ ευρύτερο και δεν έχει να κάνει μόνο με ένα πρόσωπο. Η περίπτωση Δημητριάδη, όμως, δημιουργεί ένα σοβαρό ερώτημα: έχει ο πρωθυπουργός δίπλα του τα καταλληλότερα πρόσωπα για να δώσουν τις δύσκολες μάχες της επόμενης τριετίας;

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΣΑΜΠΑΝΗΣ