Στη Μέση Ανατολή, έχει κυριαρχήσει η παροιμία «ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου». Έτσι, η Σαουδική Αραβία και οι σύμμαχοί της αθόρυβα —και μερικές φορές όχι τόσο αθόρυβα— έτειναν να συντάσσονται με το Ισραήλ εναντίον του Ιράν.
Μέχρι τώρα.
Παγιδευμένοι ανάμεσα σε αυτά που αντιλαμβάνονται ως δύο κακά, το Ριάντ και άλλα αραβικά έθνη στον Περσικό Κόλπο ψιθυρίζουν τώρα ουδετερότητα με το Ιράν. Εν μέρει, οι διπλωματικοί ελιγμοί στα παρασκήνια αντικατοπτρίζουν την αδυναμία τους να επηρεάσουν την κρίση, καθώς δεν έχουν μόχλευση και επιρροή στην Ισλαμική Δημοκρατία και το εβραϊκό κράτος. εν μέρει, αντανακλά τον φόβο τους ότι θα γίνουν παράπλευρη ζημία.
Η στάση της μη ανάμειξης είναι το πιο προφανές αποτέλεσμα ενός ανεμοστρόβιλου συναντήσεων μεταξύ Περσών και Αράβων διπλωματών τις τελευταίες δύο εβδομάδες. Οι ρίζες του όμως πάνε αρκετά χρόνια πίσω. Για τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές, έχει μια σημαντική συνέπεια: Καθιστά λιγότερο πιθανό το χειρότερο σενάριο μιας σειράς επιθέσεων και αντεπιθέσεων κατά των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων της περιοχής.
Δεν νομίζω ότι η αγορά πετρελαίου έχει εκτιμήσει πλήρως την αλλαγή στον τόνο των σχέσεων Σαουδικής Αραβίας-Ιράν, συμπεριλαμβανομένης της αποκατάστασης των διπλωματικών σχέσεων πέρυσι μετά την κινεζική μεσολάβηση και τη συνεχιζόμενη περιφερειακή διπλωματία. Για το Πεκίνο, η σχέση μεταξύ των δύο πιο σημαντικών εθνών της Μέσης Ανατολής έχει σημασία: Αγοράζει περισσότερο αργό από τη Σαουδική Αραβία και το Ιράν από οποιονδήποτε άλλον. Και έτσι η Μέση Ανατολή του 2024 δεν είναι η ίδια πριν από πέντε χρόνια. Το πετρέλαιο μπορεί να κινδυνεύει λιγότερο από όσο ελπίζουν πολλοί ταύροι.
Η πιο σημαντική από όλες αυτές τις διπλωματικές συναντήσεις ήταν μια σπάνια επίσκεψη του Abbas Araghchi, του Ιρανού υπουργού Εξωτερικών, στη Σαουδική Αραβία την περασμένη εβδομάδα. Στο Ριάντ, έγινε δεκτός όχι μόνο από τον Σαουδάραβα ομόλογό του, όπως θα συνέβαινε συνήθως, αλλά και από τον πρίγκιπα διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν. Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης της Σαουδικής Αραβίας δημοσίευσαν μια σειρά φωτογραφιών από τη συνάντηση. Ο πρίγκιπας Μοχάμεντ χαμογελούσε. Ο Araghchi κοίταξε άνετα. Το χορογραφημένο μήνυμα δεν ήταν και τόσο λεπτό: Ίσως δεν είμαστε φίλοι, αλλά δεν χρειάζεται να είμαστε εχθροί.
Πολύ σημαντικές συζητήσεις για κρίσιμα θέματα κοινού ενδιαφέροντος με τον Σαουδάραβα διάδοχο πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.
Το ισραηλινό καθεστώς παρασύρει ολόκληρη την περιοχή σε μια καταστροφή. Διορατικότητα, σοφία, θάρρος και συνεργασία είναι αυτά που χρειάζεται η περιοχή για να ξεπεράσει αυτή τη δύσκολη περίοδο. pic.twitter.com/OiO2KLzToq
— Seyed Abbas Araghchi (@araghchi) 9 Οκτωβρίου 2024
Νωρίτερα, ο Araghchi συναντήθηκε στις 3 Οκτωβρίου με όλους τους υπουργούς Εξωτερικών του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου, μιας ομάδας-ομπρέλας υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας που περιλαμβάνει τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κουβέιτ, το Μπαχρέιν, το Κατάρ και το Ομάν. Ο Abdel Aziz Aluwaisheg, ανώτερος διπλωμάτης του GCC, είπε ότι η συνάντηση θα μπορούσε να σηματοδοτήσει «την έναρξη μιας νέας φάσης σχέσεων» μεταξύ του Ιράν και των Άραβων γειτόνων του.
Η αλλαγή είναι το τελευταίο σημάδι δύο τάσεων. Το πρώτο είναι η ύφεση μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας που ξεκίνησε στα μέσα του 2021 και παγιώθηκε το 2023. Το δεύτερο είναι η απογοήτευση στο Ριάντ με τον Λευκό Οίκο και τη δεξιά κυβέρνηση του Μπενιαμίν Νετανιάχου.
Κατά τη διάρκεια της αμερικανικής εκστρατείας «μέγιστης πίεσης» εναντίον του Ιράν, μεταξύ 2017 και 2021, η Σαουδική Αραβία τάχθηκε στο πλευρό του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ — και, σιωπηρά, με το Ισραήλ. Αυτό άλλαξε το 2019 αφού οι φιλοϊρανικές πολιτοφυλακές χρησιμοποίησαν ένα μπαράζ drones και πυραύλων για να επιτεθούν στις πιο σημαντικές από όλες τις εγκαταστάσεις πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας: το εργοστάσιο επεξεργασίας Abqaiq. Το βασίλειο όχι μόνο ανακάλυψε ότι ήταν ευάλωτο με τρόπο που ποτέ δεν είχε εκτιμήσει, αλλά αισθάνθηκε επίσης απογοητευμένος από τον Τραμπ, ο οποίος αρνήθηκε να ανταποδώσει την Τεχεράνη.
Έκτοτε, το Ριάντ έχει επαναξιολογήσει τι είναι προς το συμφέρον της εθνικής ασφάλειας. Δεν επιδιώκει τη φιλία με την Τεχεράνη, αλλά δεν ενδιαφέρεται πλέον να στηρίξει τις ΗΠΑ και το Ισραήλ εναντίον του Ιράν όπως έκανε πριν. Για το βασίλειο, η διασφάλιση των ταμειακών ροών του από το πετρέλαιο είναι πρωταρχικής σημασίας, επομένως απορρίπτει τον κίνδυνο των δισεκατομμυρίων δολαρίων που διοχετεύει σε τουριστικά έργα στο πλαίσιο του προγράμματος Vision 2030. Τα πολυτελή ξενοδοχεία στην Ερυθρά Θάλασσα προσελκύουν ξένους στο βασίλειο. βόμβες και συγκρούσεις όχι. Είναι ένα άλλο μέρος αυτού που αποκαλώ την πολιτική «Πρώτα η Σαουδική Αραβία».
Η Τεχεράνη έχει, κατά κάποιο τρόπο, συναντήσει το Ριάντ στα μισά του δρόμου. Ο αριθμός των επιθέσεων από τους Χούτι που υποστηρίζονται από το Ιράν κατά της Σαουδικής Αραβίας έχει μειωθεί σημαντικά τους τελευταίους μήνες. Συγκεκριμένα, οι Χούτι της Υεμένης δεν έχουν στοχεύσει καμία εγκατάσταση πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας, κάτι που αποκλίνει από τη σειρά των χτυπημάτων το 2019, το 2020, το 2021 και το 2022.
Στην τρέχουσα κρίση, το Ιράν φαίνεται να θέλει δύο πράγματα από τους Σαουδάραβες. Το πρώτο είναι οι διαβεβαιώσεις ότι το έδαφός τους δεν θα χρησιμοποιηθεί για να διευκολύνει μια ισραηλινή επίθεση. Το δεύτερο είναι ότι το Ριάντ χρησιμοποιεί την επιρροή του στην Ουάσιγκτον για να πιέσει το Ισραήλ σε συνομιλίες κατάπαυσης του πυρός για τον τερματισμό των συγκρούσεων στη Γάζα και τον Λίβανο. Εάν τα ισραηλινά πολεμικά αεροσκάφη δεν μπορούν να πετάξουν πάνω από το βασίλειο (ούτε πάνω από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κουβέιτ, το Κατάρ, το Ομάν και το Μπαχρέιν), θα τα αναγκάσει να ακολουθήσουν μεγαλύτερες διαδρομές είτε μέσω Συρίας και Ιράκ (κανένα από τα δύο δεν έχει αεράμυνα για να σταματήσει τους Ισραηλινούς). πετώντας πάνω από την Τουρκία (πολύ απίθανο όπως θα εναντιωνόταν η Άγκυρα) ή πετώντας μια μεγάλη αψίδα πάνω από την Ερυθρά Θάλασσα και τον Ινδικό Ωκεανό.
Σε αντάλλαγμα, η Σαουδική Αραβία θέλει μια υπόσχεση ότι δεν θα είναι στόχος ευκαιρίας σε οποιαδήποτε ιρανικά αντίποινα εναντίον του Ισραήλ. Στο Ριάντ, οι βασιλικοί άνθρωποι φαινόταν μέχρι πολύ πρόσφατα να ανησυχούν ότι εάν η Τεχεράνη υποστεί ένα καταστροφικό ισραηλινό χτύπημα, θα μπορούσε να απαντήσει χτυπώντας τα κοιτάσματα πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας, είτε απευθείας είτε χρησιμοποιώντας έναν από τους περιφερειακούς αντιπροσώπους της.
Και οι δύο πλευρές δεν έχουν αποκαλύψει εάν υπάρχει μια συμφωνία στο τραπέζι, αλλά διαβάζοντας μεταξύ των γραμμών φαίνεται ότι και οι δύο πλευρές έχουν, τουλάχιστον, μια κατανόηση. Ως εκ τούτου, δεν θα περιμένω ότι το Ριάντ θα ανοίξει τους ουρανούς του στην ισραηλινή αεροπορία ούτε ότι η Τεχεράνη θα βάλει τα τεράστια κοιτάσματα πετρελαίου του γείτονά της στη λίστα στόχων.
Η Μέση Ανατολή συχνά δημιουργεί απίθανους συντρόφους. Τίποτα δεν παραμερίζει τις διαφορές όπως τα χρήματα. Και για τη Σαουδική Αραβία και το Ιράν, τα χρήματα είναι πετρέλαιο.
Javier Blas
πηγή:www.bloomberg.com
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
