Γιατί η φούσκα της κινεζικής οικονομίας δεν έσκασε

κινεζική οικονομία

Όταν ο επικεφαλής οικονομολόγος του Bloomberg Economics Tom Orlik δημοσίευσε το China: The Bubble That Never Pops (Oxford University Press) το 2020, η κινεζική οικονομία αντιμετώπιζε απειλές σε πολλαπλά μέτωπα. Μετά το οικονομικό θαύμα των προηγούμενων δεκαετιών, μια καθοδική σπείρα φαινόταν να είναι στα χαρτιά. Σε αυτό το Επόμενο Κεφάλαιο, ο Orlik επανεξετάζει τη διατριβή του και εξηγεί γιατί η κινεζική φούσκα ακόμα δεν έχει σκάσει.

Το 2001, ο Γκόρντον Τσανγκ δημοσίευσε έναν υποψήφιο για το λιγότερο προληπτικό βιβλίο για την Κίνα ποτέ. Στο The Coming Collapse of China (Random House, 2001), ο Chang, ένας Αμερικανός δικηγόρος, υποστήριξε ότι ο συνδυασμός ενός αυταρχικού πολιτικού συστήματος, των κρατικών βιομηχανικών εταιρειών που τρίζουν και του έντονου παγκόσμιου ανταγωνισμού — συνέπεια της εισόδου της Κίνας στο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου — θα καταφέρει θανάσιμο πλήγμα στην οικονομία.

«Θα εξηγήσει κάποιος οικονομολόγος από το Πανεπιστήμιο του Πεκίνου», αναρωτήθηκε ο Τσανγκ, «εξηγήσει τα ελλείμματα του εμπορίου και την έννοια του συγκριτικού πλεονεκτήματος σε ένα θυμωμένο όχλο καθώς βαδίζει στο συγκρότημα των κομμουνιστών ηγετών του Zhongnanhai;»

Φυσικά, έγινε το αντίστροφο. Από το 2001, η οικονομία της Κίνας έχει αυξηθεί από 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια σε 18,3 τρισεκατομμύρια δολάρια — ξεπερνώντας πρώτα τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, μετά τη Γερμανία και τέλος την Ιαπωνία για να διεκδικήσει τη δεύτερη θέση στην παγκόσμια οικονομική κατάταξη. Οι εξαγωγές έχουν αυξηθεί, το γεωπολιτικό βάρος έχει αυξηθεί και δεν είναι το Πεκίνο, αλλά η Ουάσιγκτον, DC που αντιμετωπίζει το θυμωμένο πλήθος που απαιτεί εξήγηση για τις θέσεις εργασίας που χάνονται στο εμπόριο.

Για να μην ξεπεράσω την ωραία τέχνη του να αφήνεις ομήρους στην τύχη, έβαλα τον τίτλο του βιβλίου μου China: The Bubble That Never Pops. Από τότε που δημοσιεύτηκε το 2020, η ανάπτυξη της Κίνας έχει υποχωρήσει, η αγορά ακινήτων έχει πάει από άνθηση σε κατάρρευση, η καταστολή των επιχειρηματιών έχει σφυρηλατήσει την εμπιστοσύνη, οι έλεγχοι των εξαγωγών από τις ΗΠΑ έχουν εμποδίσει την πρόσβαση σε κρίσιμες τεχνολογίες και οποιοσδήποτε στοιχηματίζει στη συνεχιζόμενη υπεραπόδοση της Κίνας έχει χάσει πολλά χρήματα.

Όλα αυτά εγείρουν το ερώτημα, έχω ρίξει τον Τσανγκ στη δεύτερη θέση στη διεκδίκηση του ελάχιστα πολυπόθητου βραβείου βιβλίου για την Κίνα; Ίσως δεν αποτελεί έκπληξη, θα υποστηρίξω ότι η απάντηση είναι «όχι» — για δύο λόγους.

Πρώτον, και με κίνδυνο να φανεί σχολαστικός, το σκάσιμο μιας φούσκας είναι ένα ξαφνικό, ακραίο και ανεξέλεγκτο σοκ. Σκεφτείτε την κρίση των ενυπόθηκων δανείων sub-prime στις ΗΠΑ το 2008, την ασιατική χρηματοπιστωτική κρίση του 1997 ή το σκάσιμο της φούσκας των ακινήτων της Ιαπωνίας το 1992. Ήταν στιγμές που —σε διάφορους συνδυασμούς— οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχασαν τον έλεγχο, οι χρηματοπιστωτικές αγορές κατέρρευσαν, Το ΑΕΠ έπεσε κατακόρυφα και η ανεργία εκτινάχθηκε στα ύψη. Αυτό δεν συμβαίνει στην Κίνα.

Ας εστιάσουμε στην ακίνητη περιουσία – κάποτε ο μεγαλύτερος μοχλός ανάπτυξης της Κίνας και τώρα ο μεγαλύτερος αρνητικός παράγοντας. Είναι σίγουρα αλήθεια ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της Κίνας επέτρεψαν στην προσφορά να είναι πολύ πιο μπροστά από τη ζήτηση και ότι η διόρθωση της ανισορροπίας είναι μια επίπονη διαδικασία. Οι μεγάλοι κατασκευαστές ακινήτων έχουν ξεσηκωθεί, οι επενδυτές έχουν κάνει μπάνιο και τα νοικοκυριά έχουν δει την αξία του μεγαλύτερου περιουσιακού τους στοιχείου να διαβρώνεται.

Ταυτόχρονα, όσο οδυνηρό κι αν είναι, είναι επίσης αλήθεια ότι η αργή κατάρρευση του κλάδου των ακινήτων της Κίνας είναι διαχειρίσιμη και συγκρατημένη. Για να δείτε γιατί, εξετάστε την αντίθεση με την κρίση των ενυπόθηκων δανείων sub-prime των ΗΠΑ. Στις ΗΠΑ, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αγνόησαν την υπερβολική μόχλευση στον τομέα των ακινήτων μέχρι που ήταν πολύ αργά. Όταν οι ιδιοκτήτες κατοικιών άρχισαν να αθετούν τα στεγαστικά δάνειά τους, η επακόλουθη οικονομική κρίση οδήγησε όχι μόνο τις ΗΠΑ αλλά και τον κόσμο σε ύφεση.

Στην Κίνα, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έδρασαν πριν ξεσπάσει μια κρίση, χρησιμοποιώντας μια σειρά εργαλείων για να διαχειριστούν τον ρυθμό της παρακμής. Οι καλά χρηματοδοτούμενες τράπεζες μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν την πίεση από την αύξηση των επισφαλών δανείων. Και ενώ η ανάπτυξη έχει σίγουρα χτυπήσει, η οικονομία δεν βρίσκεται σε ύφεση και οι διαρροές στον υπόλοιπο κόσμο έχουν περιοριστεί.

Στις ΗΠΑ, με άλλα λόγια, η φούσκα έσκασε. Στην Κίνα, ο αέρας βγαίνει από τη φούσκα πιο γρήγορα από ό,τι πίστευα, αλλά εξακολουθεί να είναι ένα διαχειριζόμενο ξεφούσκωμα.

Ανάπτυξη Αύριο

Καλύτερα νέα: Ο βραχυπρόθεσμος πόνος υπόσχεται μακροπρόθεσμο κέρδος. Ο δανεισμός ολοένα και μεγαλύτερων ποσών χρημάτων για την κατασκευή ολοένα και περισσότερων άδειων διαμερισμάτων δεν ήταν ποτέ μια αναπτυξιακή στρατηγική που θα μπορούσε να διατηρηθεί για πολύ καιρό. Καθιστώντας λιγότερο επικερδές – ή μάλιστα ασύμφορο – την κερδοσκοπία για τα ακίνητα, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της Κίνας απομακρύνουν τους εργαζόμενους και τους επενδυτές από την οικοδόμηση πόλεων-φαντάσματα και σε πιο παραγωγική απασχόληση.

Αυτή η δυναμική – που χτυπά σήμερα για να εξασφαλίσει ανάπτυξη αύριο – δείχνει το δεύτερο σημείο μου: η οικονομική ανάπτυξη της Κίνας εξακολουθεί να βρίσκεται σε καλό δρόμο. Ας σκεφτούμε δύο από τις σημαντικές πρωτοβουλίες από το Πεκίνο την περίοδο από το 2020: την καταστολή των γιγάντων τεχνολογικών εταιρειών και την ταλάντευση ενάντια στους χρηματοδότες.

Η στροφή του Πεκίνου εναντίον των εταιρειών τεχνολογίας έχει παρουσιαστεί στα δυτικά μέσα ενημέρωσης ως ένα καταστροφικό λάθος. Ο Ντενγκ Σιαοπίνγκ, λέει η ιστορία, είχε διαβάσει το σημείωμα για τη σημασία των επιχειρηματιών — και έτσι η Κίνα άνθισε. Ο Xi Jinping, η ιστορία συνεχίζεται, δεν το καταλαβαίνει. Η σαρωτική του επίθεση σε αγαπημένα πρόσωπα της αγοράς, όπως η Alibaba, η Tencent και η Didi, οδήγησε σε κρατήρες τις τιμές των μετοχών, μείωσε τα κίνητρα για επενδύσεις και υπονόμευσε τις προοπτικές ανάπτυξης της Κίνας.

Λοιπόν, ίσως – αλλά υπάρχει επίσης ένας άλλος τρόπος να το σκεφτείς. Η Κίνα είχε πρόβλημα με τα τεχνολογικά μονοπώλια. Η Alibaba ήταν ήδη ο κυρίαρχος παίκτης στο ηλεκτρονικό εμπόριο και ένας από τους δύο σημαντικούς παίκτες στις ηλεκτρονικές πληρωμές. Η IPO του Ant, του οικονομικού βραχίονα της Alibaba, είχε στόχο να τους κάνει μια δύναμη και στον τραπεζικό τομέα.

Τα μονοπώλια μπορεί να είναι κακά νέα – αρμέγοντας πελάτες, εξουδετερώνοντας προμηθευτές και εξουδετερώνοντας τις νεοφυείς επιχειρήσεις. Αναγνωρίζοντας αυτό, οι ηγέτες της Κίνας έλαβαν μέτρα για να τους κυριαρχήσουν. Αυτά τα βήματα – συμπεριλαμβανομένης της τρομοκρατικής ακύρωσης της IPO της Ant – ήταν ομολογουμένως δύστροπα. Ωστόσο, έδειξαν προθυμία να αντιμετωπίσουν ισχυρά κατοχυρωμένα συμφέροντα για να αποδώσουν για την οικονομία στο σύνολό της.

Οι επενδυτές που στοιχημάτιζαν να πάρουν μερίδιο από αυτά τα μονοπωλιακά ενοίκια έχασαν το πουκάμισό τους. Ο δείκτης Nasdaq Golden Dragon Index υποχωρεί σχεδόν 70% από την κορύφωσή του. Για την ευρύτερη οικονομία, ωστόσο, ο έλεγχος της μονοπωλιακής ισχύος είναι θετικός για την ανάπτυξη.

Τραπεζική καταστολή

Στη συνέχεια, υπάρχει η καταστολή του χρηματοπιστωτικού τομέα. Η αμοιβή για τους τραπεζίτες έχει περιοριστεί στα 400.000 $ ετησίως. Τα μπόνους έχουν επιστραφεί. Η Κεντρική Επιτροπή για την Επιθεώρηση Πειθαρχίας – οι ερευνητές κατά της διαφθοράς της Κίνας – έχουν βάλει στο στόχαστρο μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα της αγοράς.

Στις ΗΠΑ, αυτό θα ήταν καταστροφή. Η αμερικανική οικονομία λειτουργεί στα σύνορα της τεχνολογίας. Η ανάπτυξη προέρχεται από την καινοτομία που σπρώχνει αυτά τα σύνορα προς τα πίσω, και οι καινοτόμες επιχειρήσεις απαιτούν ένα εξελιγμένο δίκτυο επενδυτικών κεφαλαίων, επενδυτικών τραπεζιτών και διαχειριστών χαρτοφυλακίου για να αναλάβουν κινδύνους και να διοχετεύσουν τα κεφάλαια εκεί που πρέπει να πάει. Το να επικεντρώνονται μερικά από τα πιο έξυπνα μυαλά στα οικονομικά είναι θετικό.

Στην Κίνα, αυτό δεν ισχύει. Τα μέσα εισοδήματα περίπου το ένα τρίτο του επιπέδου στις ΗΠΑ δείχνουν ότι η οικονομία απέχει ακόμα πολύ από την αιμορραγία. Αυτό σημαίνει ότι η ανάπτυξη καθοδηγείται περισσότερο από την κάλυψη των υπαρχουσών τεχνολογιών παρά με την εφεύρεση νέων. Στο τρέχον επίπεδο ανάπτυξης της Κίνας, ένα χρηματοπιστωτικό σύστημα χωρίς προβλήματα μπορεί να κάνει τη δουλειά της διοχέτευσης κεφαλαίων σε έργα προτεραιότητας. Τα μαθηματικά που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν σύνθετες συναλλαγές παραγώγων χρησιμοποιούνται καλύτερα επιταχύνοντας τον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης της Κίνας.

Η εκτέλεση απέχει πολύ από το να είναι τέλεια. Όπως και με τους ελέγχους ακινήτων και την καταστολή των επιχειρηματιών τεχνολογίας, ωστόσο, υπάρχει μια λογική στην προσέγγιση της Κίνας και μια προθυμία να υποστεί βραχυπρόθεσμη προσπάθεια για να υποστηρίξει τις μακροπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης. Η άποψη στη Wall Street είναι ότι επειδή οι επενδυτές έχουν χάσει χρήματα, το θαύμα της Κίνας έχει τελειώσει. Η άποψη στο Zhongnanhai είναι ότι ακριβώς για να συντηρηθεί το θαύμα απαιτήθηκαν αυτές οι απώλειες.

DeepSeek

Παρόλο που η αργή κατάρρευση των ακινήτων επηρεάζει τη βραχυπρόθεσμη ανάπτυξη και το κλίμα της αγοράς παραμένει κοντά στον πάτο, υπάρχουν ενδείξεις ότι η στρατηγική του Πεκίνου αρχίζει να αποδίδει καρπούς. Τα ηλεκτρικά οχήματα της Κίνας πωλούνται σε όλο τον κόσμο. Το DeepSeek έχει εκτοξεύσει την Κίνα σε ανταγωνισμό ομοτίμων με τις ΗΠΑ στην τεχνητή νοημοσύνη. Η ισορροπία της οικονομίας της Κίνας αλλάζει γρήγορα. Το 2020, όταν ο Xi άρχισε να ξεφουσκώνει τη φούσκα των ακινήτων, τα ακίνητα αντιπροσώπευαν το 24% του ΑΕΠ και οι τομείς υψηλής τεχνολογίας στο 11%. Το 2024, τα ακίνητα είχαν πέσει στο 19% ενώ η υψηλή τεχνολογία είχε αυξηθεί στο 15%. Μέχρι το 2026, η οικονομία της Κίνας είναι πολύ πιθανό να τροφοδοτείται περισσότερο από πυρίτιο παρά από τσιμέντο – ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός.

Τα έκανε όλα σωστά η Κίνα: The Bubble That Never Pops; Απολύτως όχι. Ο αέρας έχει βγει από τη φούσκα πιο γρήγορα από ό,τι πίστευα – εν μέρει λόγω του σοκ του Covid. Οι επενδυτές δέχτηκαν πολύ μεγαλύτερο πλήγμα από ό,τι φανταζόμουν. Η δεύτερη προεδρία Τραμπ προσθέτει ρίσκο στο εξωτερικό. Η αυταρχική υπερβολή κάνει το ίδιο και στην Κίνα. Μια κινεζική οικονομία που φαινόταν σε καλό δρόμο να ξεπεράσει γρήγορα τις ΗΠΑ ως η μεγαλύτερη στον κόσμο τώρα φαίνεται ότι θα παραμείνει στη δεύτερη θέση για το άμεσο μέλλον.

Αλλά έφτασε επιτέλους το The Coming Collapse of China; Επίσης όχι. Η κινεζική οικονομία εξελίσσεται, δεν καταρρέει. Στον αγώνα για να γράψω το λιγότερο προληπτικό βιβλίο για την Κίνα, έχω κολλήσει επίσης στη δεύτερη θέση.

Tom Orlik is the chief economist at Bloomberg Economics and the author of Understanding China’s Economic Indicators and China: The Bubble That Never Pops.

πηγή: bloomberg.com

Ακολουθήστε το στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο