Τα κέρδη των τραπεζών στα παλαιστινιακά εδάφη έχουν πληγεί και οι κλοπές αυξάνονται, καθώς οι ισραηλινοί περιορισμοί και οι επιπτώσεις του πολέμου αφήνουν πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια αδρανή σε θησαυροφυλάκια
Οι περισσότερες επιχειρήσεις ανησυχούν ότι δεν έχουν αρκετά μετρητά. Αλλά για τους δανειστές στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη, το πρόβλημα είναι ότι έχουν πάρα πολλά.
Το πλεόνασμα, το οποίο ανέρχεται σε 4,2 δισ. Shk, είναι μία από τις πολυάριθμες πιέσεις σε ένα χρηματοπιστωτικό σύστημα που παλεύει επίσης με τις επιπτώσεις του πολέμου στη Γάζα και τα τιμωρητικά μέτρα που επέβαλε ο υπερεθνικιστής υπουργός Οικονομικών του Ισραήλ.
Τραπεζίτες και αξιωματούχοι λένε ότι η αδράνεια μετρητών στα θησαυροφυλάκια της Δυτικής Όχθης, που ισοδυναμεί με περισσότερα από 1 δισεκατομμύριο δολάρια, όχι μόνο στερεί από τους δανειστές τα κέρδη και περιπλέκει τις συναλλαγές, αλλά αποτελεί όλο και περισσότερο στόχο για τους κλέφτες.
«Είναι πρόβλημα», δήλωσε ένας Παλαιστίνιος αξιωματούχος για το σωρό, ο οποίος προβλέπεται να φτάσει τα 8 δισ. κορόνες μέχρι το τέλος του έτους, αριθμός που ισοδυναμεί με περισσότερο από το 15% της οικονομικής παραγωγής της Δυτικής Όχθης. «Δημιουργεί πολλές δυσκολίες για τις τράπεζές μας και για τους Παλαιστίνιους εμπόρους που συνεργάζονται με το Ισραήλ».
Η υπέρβαση πηγάζει από ένα μακροχρόνιο όριο που επέβαλε το Ισραήλ στο ποσό των μετρητών που μπορούν να μεταφέρουν τα ιδρύματα της Δυτικής Όχθης στην ισραηλινή κεντρική τράπεζα. Οι δανειστές της Δυτικής Όχθης χρησιμοποιούν το νόμισμα του Ισραήλ σύμφωνα με τις οικονομικές συμφωνίες που υπογράφηκαν τη δεκαετία του 1990.
Πριν ξεσπάσει ο πόλεμος μεταξύ της Χαμάς και του Ισραήλ στη Γάζα στις 7 Οκτωβρίου, η κύρια πηγή φυσικών σέκελ στη Δυτική Όχθη ήταν οι Παλαιστίνιοι που μετακινούνταν στο Ισραήλ για εργασία και πληρώνονταν σε μετρητά. Έφεραν έως και 20 δισ. Shk στη Δυτική Όχθη ετησίως, σύμφωνα με ένα πρόσωπο εξοικειωμένο με την κατάσταση, ενώ οι Παλαιστίνιοι πολίτες του Ισραήλ που διέσχισαν την Πράσινη Γραμμή για να ψωνίσουν στη Δυτική Όχθη έφεραν επιπλέον Shk6bn-Shk7bn.
Αλλά η κεντρική τράπεζα του Ισραήλ επιτρέπει στους δανειστές της Δυτικής Όχθης να της στέλνουν μόνο 18 δισ. Shk ετησίως και με την πάροδο του χρόνου, οι τράπεζες έχουν μείνει με όλο και μεγαλύτερα αποθέματα φυσικών σέκελ.
Από τότε που ξέσπασε ο πόλεμος, το Ισραήλ εμπόδισε τους Παλαιστίνιους να εισέλθουν στο έδαφός του για εργασία. Αλλά το πλεόνασμα μετρητών έχει παραμείνει, επειδή η αβεβαιότητα που δημιουργείται από τη σύγκρουση έχει οδηγήσει τους Παλαιστίνιους που προηγουμένως κρατούσαν μετρητά στο σπίτι να τα καταθέσουν σε τράπεζες, ενώ η ύφεση που προκλήθηκε από τον πόλεμο οδήγησε πολλούς να ξοδέψουν λιγότερα. Ο πόλεμος τροφοδότησε επίσης την παραοικονομία, η οποία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα μετρητά.
Η Τράπεζα του Ισραήλ δήλωσε στους Financial Times ότι «έθεσε ποσοστώσεις που αντικατοπτρίζουν τη νόμιμη οικονομική δραστηριότητα που απαιτεί καταθέσεις μετρητών», όταν παρενέβη αφού οι ισραηλινές τράπεζες σταμάτησαν να παρέχουν υπηρεσίες μετρητών σε Παλαιστίνιους ομολόγους της τα τελευταία χρόνια εν μέσω ανησυχιών για ξέπλυμα χρήματος και χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Πρόσθεσε ότι οι ποσοστώσεις είχαν αυξηθεί με την πάροδο του χρόνου και «σε ορισμένες περιπτώσεις, χορηγήθηκε έκτακτη ποσόστωση».
Αλλά άλλοι λένε ότι το ανώτατο όριο πρέπει να αυξηθεί ή να καταργηθεί. Το ΔΝΤ δήλωσε το 2022 ότι το όριο «δεν ήταν ανάλογο με τις εισροές σέκελ στο παλαιστινιακό τραπεζικό σύστημα».
«Δεν βλέπουμε αποδείξεις για ξέπλυμα χρήματος μέσω της Δυτικής Όχθης που να απαιτεί αυστηρό περιορισμό στα πλεονάζοντα σέκελ», δήλωσε διπλωμάτης. «Θα έβλεπα [το ανώτατο όριο] ως έναν ψευδή περιορισμό, αλλά έναν περιορισμό στον οποίο [οι Ισραηλινοί] πιστεύουν ακράδαντα και δεν πρόκειται να αλλάξουν».
Ένας έλεγχος του παλαιστινιακού τραπεζικού συστήματος φέτος από αξιωματούχους των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Σουηδίας διαπίστωσε ότι υπερβαίνει τα διεθνή όρια για την καταπολέμηση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, σύμφωνα με άτομα που γνωρίζουν τη διαδικασία.
Ο πιο άμεσος αντίκτυπος του ανώτατου ορίου στους Παλαιστίνιους δανειστές είναι ότι τους στερεί εισόδημα. Το ΔΝΤ εκτίμησε το 2022 ότι η κατοχή πλεοναζόντων μετρητών σέκελ μείωσε τα κέρδη των παλαιστινιακών τραπεζών κατά περίπου 20%. Σύμφωνα με έναν Παλαιστίνιο τραπεζίτη, τα χαμένα κέρδη για τον τομέα ανήλθαν σε 500 εκατομμύρια δολάρια μεταξύ 2012 και 2023, μεγάλο μέρος των οποίων έχει συσσωρευτεί τα τελευταία χρόνια καθώς τα επιτόκια έχουν αυξηθεί.
«Δεν μπορούμε να το τοποθετήσουμε [σε κατάθεση για να κερδίσουμε τόκους], δεν μπορούμε να το δανείσουμε, επειδή δεν δανείζουμε φυσικά μετρητά», δήλωσε ο τραπεζίτης. «Αυτά τα χρήματα θα μπορούσαν να τοποθετηθούν στην οικονομία και να κυκλοφορήσουν και να παράγουν αξία».
Η κατάσταση μειώνει επίσης τη ρευστότητα που διατίθεται στις τράπεζες για συναλλαγές με ισραηλινούς αντισυμβαλλομένους – αναγκάζοντάς τους σε διεστραμμένες λύσεις. «Κατά καιρούς χρειάστηκε να πάρουμε βραχυπρόθεσμο δανεισμό για να καλύψουμε μεταφορές και επιταγές, παρόλο που έχουμε 10 φορές περισσότερους στα θησαυροφυλάκιά μας», δήλωσε ο τραπεζίτης.
Οι τραπεζίτες ανησυχούν επίσης για την αύξηση των κλοπών. Ένα πρόσωπο που γνωρίζει την κατάσταση δήλωσε ότι υπήρξαν οκτώ ένοπλες ληστείες σε τράπεζες στη Δυτική Όχθη πέρυσι, διπλάσιες από το σύνολο του προηγούμενου έτους και τουλάχιστον τρεις μέχρι στιγμής φέτος. Άλλοι αξιωματούχοι δήλωσαν ότι ο αριθμός ήταν υψηλότερος.
Ορισμένοι παρατηρητές πιστεύουν ότι οι κλοπές έχουν να κάνουν τόσο με την κακή επιβολή του νόμου όσο και με τους αυξανόμενους σωρούς μετρητών. Ωστόσο, ένας αξιωματούχος του ΟΗΕ δήλωσε ότι το πρόβλημα επιδεινώνεται από τους περιορισμούς μετακίνησης που επέβαλε το Ισραήλ από τις 7 Οκτωβρίου, γεγονός που κατέστησε δυσκολότερο για τις τράπεζες να μεταφέρουν μετρητά από λιγότερο καλά προστατευμένα υποκαταστήματα σε πιο ασφαλή κεντρικά θησαυροφυλάκια.
Οι τραπεζίτες ανησυχούν επίσης για την αύξηση των κλοπών. Ένα πρόσωπο που γνωρίζει την κατάσταση δήλωσε ότι υπήρξαν οκτώ ένοπλες ληστείες σε τράπεζες στη Δυτική Όχθη πέρυσι, διπλάσιες από το σύνολο του προηγούμενου έτους και τουλάχιστον τρεις μέχρι στιγμής φέτος. Άλλοι αξιωματούχοι δήλωσαν ότι ο αριθμός ήταν υψηλότερος.
Ορισμένοι παρατηρητές πιστεύουν ότι οι κλοπές έχουν να κάνουν τόσο με την κακή επιβολή του νόμου όσο και με τους αυξανόμενους σωρούς μετρητών. Ωστόσο, ένας αξιωματούχος του ΟΗΕ δήλωσε ότι το πρόβλημα επιδεινώνεται από τους περιορισμούς μετακίνησης που επέβαλε το Ισραήλ από τις 7 Οκτωβρίου, γεγονός που κατέστησε δυσκολότερο για τις τράπεζες να μεταφέρουν μετρητά από λιγότερο καλά προστατευμένα υποκαταστήματα σε πιο ασφαλή κεντρικά θησαυροφυλάκια.
Τα σχετικά ποσά δεν ήταν μέχρι στιγμής σημαντικά όσον αφορά τα οικονομικά των τραπεζών. Ωστόσο, ο αξιωματούχος του ΟΗΕ δήλωσε ότι οι κλοπές εγείρουν επίσης ανησυχίες για την ασφάλεια. «Όσο περισσότερες ληστείες υπάρχουν, τόσο περισσότερα όπλα υπάρχουν, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος ενός περιστατικού που δεν μπορεί να αποκλιμακωθεί», δήλωσε ο αξιωματούχος.
Σε μια προσπάθεια να μειώσουν την πίεση, οι παλαιστινιακές τράπεζες έχουν προσπαθήσει όλα αυτά τα χρόνια να χρεώνουν τους πελάτες για τις καταθέσεις και σε ορισμένες περιπτώσεις αρνήθηκαν να λάβουν καθόλου καταθέσεις μετρητών σέκελ λόγω έλλειψης αποθηκευτικού χώρου. Η Τράπεζα του Ισραήλ έχει επίσης μερικές φορές – όπως έκανε νωρίτερα φέτος – επιτρέψει την επίσπευση των κονδυλίων από το ένα τέταρτο στο προηγούμενο.
Αλλά προς το παρόν, οι διπλωμάτες βλέπουν ελάχιστες πιθανότητες να αυξηθεί το όριο σε μια πιο σταθερή βάση, δεδομένου του επιπέδου εχθρότητας από την κυβέρνηση του Μπέντζαμιν Νετανιάχου – στην οποία υπερεθνικιστές όπως ο υπουργός Οικονομικών Bezalel Smotrich κατέχουν βασικούς ρόλους – να κάνουν οποιεσδήποτε παραχωρήσεις στους Παλαιστίνιους.
Από την έναρξη του πολέμου, ο Σμότριτς έχει περιορίσει τις μεταφορές εσόδων που εισπράττει το Ισραήλ για λογαριασμό της Παλαιστινιακής Αρχής, η οποία ασκεί περιορισμένη αυτοδιοίκηση στη Δυτική Όχθη. Έχει επίσης απειλήσει να μην ανανεώσει μια ζωτικής σημασίας απαλλαγή που επιτρέπει στις ισραηλινές τράπεζες να παρέχουν τραπεζικές υπηρεσίες ανταποκριτών σε Παλαιστίνιους ομολόγους τους.
Ο διπλωμάτης είπε ότι αυτά τα δύο ζητήματα είχαν τη δυνατότητα να προκαλέσουν πολύ πιο άμεση ζημιά στην οικονομία της Δυτικής Όχθης από το πλεόνασμα σέκελ.
Αλλά πρόσθεσαν ότι το πλεόνασμα μετρητών πρέπει επίσης να αντιμετωπιστεί. «Υπάρχει ένας θεμελιώδης οικονομικός λόγος για να θέλουμε να μεταφέρουμε τα σέκελ», είπαν. «Είναι ένα οικονομικό αδιέξοδο».
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ – ΑΠΟΔΟΣΗ
Τατιανή Σάγιεχ
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
