Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ετοιμάζονται για διαπραγματεύσεις υψηλού κινδύνου με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, οι οποίες θα θέσουν σε κίνδυνο την άμυνα, την οικονομία και την ασφάλεια της ηπείρου.
Τα μεγαλόπνοα σχέδια για την οικοδόμηση μιας «ανεξάρτητης Ευρώπης» έχουν τεθεί σε αναμονή, καθώς οι αξιωματούχοι προσπαθούν να διατηρήσουν την υποστήριξη του Τραμπ κατά τη διάρκεια πέντε εβδομάδων κρίσιμων συνομιλιών για την Ουκρανία, το διατλαντικό εμπόριο και τη δέσμευση των ΗΠΑ για την ασφάλεια του ΝΑΤΟ.
Οι Ευρωπαίοι διαπραγματευτές ανησυχούν όλο και περισσότερο ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ θα απαιτήσει παραχωρήσεις σε έναν τομέα σε αντάλλαγμα για την υποστήριξή του σε έναν άλλο, αναγκάζοντας την ΕΕ να θυσιάσει τις βασικές της αξίες ή να αποδεχθεί μια οριστική ρήξη με την Ουάσινγκτον.
«Όλες αυτές οι κρίσεις, όλες ταυτόχρονα: είναι η τέλεια καταιγίδα», δήλωσε ο Χοσέπ Μπορέλ, πρώην επικεφαλής της διπλωματικής υπηρεσίας της ΕΕ, ο οποίος παραιτήθηκε τον Νοέμβριο. «Μπορεί να προσπαθήσει να μας πιέσει και να μας στριμώξει από όλες τις τρεις πλευρές».
«Θα μπορούσε να μας πει: «Αν δεν μου δώσετε μια καλή εμπορική συμφωνία, τότε δεν θα υποστηρίξουμε την Ουκρανία». Ή, «Αν με πιέσετε να υποστηρίξω την Ουκρανία, τότε θα αυξήσουμε [τις απαιτήσεις μας για αύξηση] των στρατιωτικών σας δαπανών για το ΝΑΤΟ», για παράδειγμα».
Ανώτεροι αξιωματούχοι της ΕΕ έχουν συζητήσει τα χειρότερα σενάρια και στις τρεις πτυχές. Αυτά περιλαμβάνουν την πλήρη αναστολή της αμερικανικής υποστήριξης προς την Ουκρανία, τη διακοπή της παροχής πληροφοριών και την παρεμπόδιση των ευρωπαϊκών χωρών να προμηθεύονται όπλα από τις ΗΠΑ, έναν πλήρη εμπορικό πόλεμο με οδυνηρές συνέπειες για την οικονομική ανάπτυξη, καθώς και την ταχεία απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων και των στρατιωτικών δυνατοτήτων από την Ευρώπη.
«Αυτό έχει μετατραπεί από σενάρια βέλτιστης εξέλιξης σε σενάρια περιορισμού των ζημιών», δήλωσε ένας ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ. «Στον τομέα του εμπορίου, της άμυνας και της Ουκρανίας, η επιλογή είναι μεταξύ ενός κακού αποτελέσματος και ενός πολύ κακού αποτελέσματος».
Ο Τραμπ θα αντιμετωπίσει πρώτα τους Ευρωπαίους ηγέτες στη σύνοδο κορυφής της G7 στον Καναδά σε 11 ημέρες, όπου οι αξιωματούχοι αναμένουν ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ θα αποσαφηνίσει την υποστήριξή του προς την Ουκρανία και το σχέδιο κυρώσεων για τη Ρωσία. Οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες θέλουν ο Τραμπ να δεσμευτεί για τη συνέχιση της υποστήριξης προς το Κίεβο, αλλά φοβούνται ότι θέλει μια ειρηνευτική συμφωνία που θα αφήσει την Ουκρανία και την υπόλοιπη Ευρώπη ευάλωτη σε μελλοντικές επιθετικές ενέργειες της Ρωσίας.
Μια εβδομάδα αργότερα, οι ηγέτες του ΝΑΤΟ θα συγκεντρωθούν στη Χάγη, με τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες να ελπίζουν ότι οι υποσχέσεις τους για αύξηση των αμυντικών δαπανών θα πείσουν τον Τραμπ να διατηρήσει την αμερικανική υποστήριξη για την ευρωπαϊκή άμυνα και να τον αποτρέψουν από το να μειώσει δραστικά την αποστολή στρατευμάτων και όπλων.
Την επόμενη μέρα, οι ηγέτες της ΕΕ θα συγκεντρωθούν για μια σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες, γνωρίζοντας ότι έχουν λιγότερο από δύο εβδομάδες για να διαπραγματευτούν μια εμπορική συμφωνία με τον Τραμπ, προκειμένου να αποφευχθούν δασμοί 50% που θα μπορούσαν να καταστρέψουν την οικονομία της ηπείρου.
«Εμείς βλέπουμε [την Ουκρανία, την ευρωπαϊκή άμυνα και το εμπόριο] ως ξεχωριστά ζητήματα, αλλά ο Τραμπ βλέπει απλώς τα ίδια πρόσωπα να του υποβάλλουν διάφορα ενοχλητικά ερωτήματα. Δεν πρόκειται να τα αντιμετωπίσει διαφορετικά σε διαφορετικά πλαίσια», δήλωσε ένας ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ.
«Ουσιαστικά, είμαστε ένα βήμα, μια ανάρτηση στα κοινωνικά μέσα ή μια δήλωση σε συνέντευξη Τύπου μακριά από την καταστροφή σε τρία ζητήματα ζωτικής σημασίας για την Ευρώπη: την άμυνα, την οικονομία και την ασφάλεια», πρόσθεσε. «Και γι’ αυτό όλοι είναι τόσο τεταμένοι».
Ο φόβος ότι ο Τραμπ θα συσσωρεύσει τα ζητήματα σε μία διαπραγμάτευση και θα χρησιμοποιήσει την έλλειψη προόδου σε έναν τομέα για να τιμωρήσει την Ένωση σε έναν άλλο, είναι η πιο επείγουσα ανησυχία των διπλωματών και των αξιωματούχων στις Βρυξέλλες.
Οι συναντήσεις των πρεσβευτών των 27 κρατών μελών της ΕΕ τις τελευταίες εβδομάδες σημαδεύτηκαν από την ανησυχία για την έλλειψη διαθέσιμων επιλογών για την Ένωση, σύμφωνα με αξιωματούχους που ενημερώθηκαν για τις συνομιλίες. Η σκληρή στάση σε έναν τομέα ενέχει τον κίνδυνο αντίδρασης σε έναν άλλο, ανέφεραν.
«[Οι συζητήσεις] είναι απλά σουρεαλιστικές», δήλωσε ένας από τους αξιωματούχους. «Η απάντηση σε όλα τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε είναι: η Αμερική. Και η Αμερική υποτίθεται ότι είναι ο στενότερος σύμμαχός μας».
Η μακροχρόνια προσπάθεια της Γαλλίας για μεγαλύτερη ευρωπαϊκή ανεξαρτησία από την Αμερική έχει συγκεντρώσει πολλούς περισσότερους υποστηρικτές από την επανεκλογή του Τραμπ τον περασμένο Νοέμβριο.
«Η επόμενη μεγάλη εποχή μας, το επόμενο μεγάλο ενοποιητικό έργο, είναι η οικοδόμηση μιας ανεξάρτητης Ευρώπης», δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, σε ομιλία της την περασμένη εβδομάδα.
Ωστόσο, σε ιδιωτικές συζητήσεις, διπλωμάτες των κρατών μελών και αξιωματούχοι της ΕΕ εκφράζουν βαθιά ανησυχία για το πώς οι ευπάθειες της περιοχής ενδέχεται να διαιρέσουν τις χώρες που υποστηρίζουν τη λεγόμενη στρατηγική αυτονομία από εκείνες που πιστεύουν ότι οι διατλαντικές σχέσεις πρέπει να υπερασπιστούν με κάθε κόστος.
«Οι σχέσεις με τις ΗΠΑ είναι θεμελιώδεις… για τη διατήρηση της δύναμης της Δύσης. Οι τύχες μας είναι αλληλένδετες», δήλωσε την περασμένη εβδομάδα η πρωθυπουργός της Ιταλίας, Τζιόρτζια Μελόνη, ίσως η στενότερη πολιτική σύμμαχος του Τραμπ στην Ευρώπη.
Ο φόβος ότι ο Τραμπ θα συσσωρεύσει τα ζητήματα σε μία διαπραγμάτευση και θα χρησιμοποιήσει την έλλειψη προόδου σε έναν τομέα για να τιμωρήσει την Ένωση σε έναν άλλο, είναι η πιο επείγουσα ανησυχία των Βρυξελλών, σύμφωνα με διπλωμάτες και αξιωματούχους.
Οι συναντήσεις των πρεσβευτών των 27 κρατών μελών της ΕΕ τις τελευταίες εβδομάδες σημαδεύτηκαν από ανησυχία για την έλλειψη διαθέσιμων επιλογών για την Ένωση, σύμφωνα με αξιωματούχους που ενημερώθηκαν για τις συνομιλίες. Η σκληρή στάση σε έναν τομέα ενέχει τον κίνδυνο αντίδρασης σε έναν άλλο, ανέφεραν.
«[Οι συζητήσεις] είναι απλώς σουρεαλιστικές», δήλωσε ένας από τους αξιωματούχους. «Η απάντηση σε όλα τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε είναι: η Αμερική. Και η Αμερική υποτίθεται ότι είναι ο στενότερος σύμμαχός μας».
Η μακροχρόνια προσπάθεια της Γαλλίας για μεγαλύτερη ευρωπαϊκή ανεξαρτησία από την Αμερική έχει συγκεντρώσει πολλούς περισσότερους υποστηρικτές από την επανεκλογή του Τραμπ τον περασμένο Νοέμβριο.
«Η επόμενη μεγάλη εποχή μας, το επόμενο μεγάλο ενοποιητικό έργο, είναι η οικοδόμηση μιας ανεξάρτητης Ευρώπης», δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, σε ομιλία της την περασμένη εβδομάδα.
Ωστόσο, σε ιδιωτικές συζητήσεις, διπλωμάτες των κρατών μελών και αξιωματούχοι της ΕΕ εκφράζουν βαθιά ανησυχία για το πώς οι ευπάθειες της περιοχής ενδέχεται να διαιρέσουν τις χώρες που υποστηρίζουν τη λεγόμενη στρατηγική αυτονομία από εκείνες που πιστεύουν ότι οι διατλαντικές σχέσεις πρέπει να υπερασπιστούν με κάθε κόστος.
«Οι σχέσεις με τις ΗΠΑ είναι θεμελιώδεις… για τη διατήρηση της δύναμης της Δύσης. Οι τύχες μας είναι αλληλένδετες», δήλωσε την περασμένη εβδομάδα η πρωθυπουργός της Ιταλίας, Τζιόρτζια Μελόνη, ίσως η στενότερη πολιτική σύμμαχος του Τραμπ στην Ευρώπη.
Τα σημάδια ότι ο Τραμπ γίνεται όλο και πιο ανυπόμονος με τον Βλαντιμίρ Πούτιν της Ρωσίας έχουν αυξήσει τις ελπίδες ότι θα μπορούσε να υποστηρίξει ακόμη περισσότερες κυρώσεις κατά της Μόσχας. Έχει επαινέσει τις προσπάθειες των εταίρων του ΝΑΤΟ να αυξήσουν τις δαπάνες, αλλά έχει επίσης απειλήσει με απόσυρση στρατευμάτων από την Ευρώπη. Και οι πολλαπλές ανατροπές του σχετικά με τις απειλές για δασμούς έχουν αφήσει πολλούς να αναρωτιούνται πόσο σοβαρά πρέπει να τον πάρουν.
«Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να… ξαναπέσουμε στην πλάνη ότι η καταιγίδα θα περάσει», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν στην ομιλία της την περασμένη εβδομάδα. «Ότι τα πράγματα θα επιστρέψουν όπως ήταν πριν: αν μόνο τελειώσει ο πόλεμος, ή επιτευχθεί συμφωνία για τους δασμούς, ή οι επόμενες εκλογές έχουν διαφορετικό αποτέλεσμα. Όχι, δεν θα γίνει αυτό».
Ενώ ο μακροπρόθεσμος στόχος μιας πιο αυτόνομης Ευρώπης μπορεί να εξαπλώνεται στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, η βραχυπρόθεσμη απάντηση στο πώς να διατηρηθεί η υποστήριξη των ΗΠΑ ενώ η ήπειρος αναπτύσσει το εναλλακτικό της μέλλον αποδεικνύεται δύσκολη.
«Είμαστε σε μπελάδες;», δήλωσε ένας ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ που συμμετέχει στις συζητήσεις. «Ναι. Είμαστε σε μπελάδες».
Επιμέλεια – Απόδοση: Τατιανή Σάγιεχ
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
