Ένα παλιό γερμανικό ρητό λέει πως «εάν ο Μάης είναι δροσερός και υγρός, γεμίζει τον αχυρώνα και το βαρέλι του αγρότη». Βροχή όμως δεν φαίνεται να φέρνει πουθενά στη Γερμανία ο φετινός Μάιος. Το αντίθετο: από τις αρχές Φεβρουαρίου έως και τα μέσα Απριλίου δεν έπεσε σχεδόν ποτέ άλλοτε τόσο λίγη βροχή όσο φέτος. Τον Μάρτιο μάλιστα καταγράφηκε μείωση 70% στις βροχοπτώσεις από τα συνήθη επίπεδα και τόσο πολλές ώρες ηλιοφάνειας όσο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Ως αποτέλεσμα ήταν αισθητά υψηλότερος ο κίνδυνος δασικών πυρκαγιών σε πολλά κρατίδια, τα πλοία που διέσχιζαν τον Ρήνο υποχρεούνταν να μεταφέρουν μικρότερο φορτίο εξαιτίας της χαμηλότερης στάθμης του νερού, ενώ οι αρχές κάλεσαν τους πολίτες να είναι πιο φειδωλοί με την κατανάλωση πόσιμου νερού.
Ασυνήθιστα έντονη ξηρασία
Ιδίως στα βόρεια και τα βορειοανατολικά τμήματα της χώρας, όπως και σε εκτάσεις της Βαυαρίας, οι αρμόδιες υπηρεσίες παρατηρούν ασυνήθιστα έντονη ξηρασία στο έδαφος, ιδίως στα πρώτα 25 εκατοστά βάθους, τα οποία είναι και τα σημαντικότερα για τη γεωργία και τις καλλιέργειες.
Η κατάσταση γίνεται ιδιαιτέρως ανησυχητική και εξαιτίας του γεγονότος ότι, όταν το έδαφος είναι ξηρό, απωθεί το νερό – όπως συμβαίνει για παράδειγμα όταν ποτίζουμε μια γλάστρα με ξερό χώμα. Έτσι, ακόμη και όταν βρέξει, το έδαφος δεν είναι σε θέση να διατηρήσει το νερό – ιδίως όταν οι βροχοπτώσεις είναι ισχυρές.
Η ξηρασία των τελευταίων μηνών ήταν επομένως καταστροφική για τα υπόγεια ύδατα, τα οποία διαμορφώνονται κατά κύριο λόγο από τον Νοέμβριο έως τον Μάρτιο, όταν δηλαδή τα φυτά δεν αναπτύσσονται τόσο πολύ και ως εκ τούτου δεν έχουν μεγάλη ανάγκη για νερό. Εάν υπάρχει ήπια, διαρκής βροχή για μία ημέρα, το έδαφος μπορεί να γίνει πιο υγρό και πάλι. Για την αναπλήρωση των υπόγειων υδάτων ωστόσο χρειάζονται βροχοπτώσεις εβδομάδων.
Τα φυτά υποφέρουν
Τα φυτά έχουν άμεση ανάγκη για νερό. Και σε περίπτωση που δεν το λάβουν για αρκετό καιρό, γίνονται πολύ πιο ευάλωτα στα παράσιτα και τις καταιγίδες. Όπως εξηγεί επιπλέον η Φερένα Γκράιχεν από την περιβαλλοντική οργάνωση BUND, τότε είναι που ξεκινάει ένας φαύλος κύκλος: η κλιματική αλλαγή εντείνει την ξηρασία, η οποία αποδυναμώνει τα φυτά, που με τη σειρά τους δεσμεύουν ολοένα μικρότερες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα την επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής. Και το αρνητικό είναι πως σύμφωνα με τις προγνώσεις της Γερμανικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, η υγρασία του εδάφους θα συνεχίσει να μειώνεται.
Το θετικό ωστόσο είναι πως για να αντιμετωπίσει η Γερμανία το σοβαρό αυτό πρόβλημ, πρέπει να καταναλώνεται ετησίως πάνω από το 20% του νερού που αναδημιουργείται κατά τη διάρκεια του έτους – κατά τις τελευταίες δεκαετίες όμως η κατανάλωση νερού μειώνεται ευτυχώς σταθερά. Το 2022 για παράδειγμα χρησιμοποιήθηκε μόλις το 10% των διαθέσιμων πόρων.
Ποιος κλάδος καταναλώνει το περισσότερο νερό;
Ο ενεργειακός κλάδος είναι αυτός που χρησιμοποιεί το περισσότερο νερό. Το 2022 περίπου 6,6 δισεκατομμύρια λίτρα νερού από ποταμούς χρησιμοποιήθηκαν για ψύξη θερμικών σταθμών παραγωγής ενέργειας, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ομοσπονδιακής Στατιστικής Υπηρεσίας. Το νερό ωστόσο διοχετεύεται και πάλι πίσω στους ποταμούς σχεδόν αμετάβλητο. Η χαμηλή στάθμη του νερού στους ποταμούς αποτελεί πρόβλημα για τον ενεργειακό κλάδο – αυτός ήταν και ο λόγος που το ξηρό καλοκαίρι του 2018 οι σταθμοί έπρεπε να περιορίσουν τη λειτουργία τους.
Με την ενεργειακή μετάβαση πάντως μειώνεται διαρκώς ο αριθμός των θερμικών μονάδων παραγωγής ενέργειας. Με τη στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μειώνεται και η ανάγκη για νερό για την ψύξη θερμικών σταθμών, μιας και οι εγκαταστάσεις παραγωγής αιολικής και ηλιακής ενέργειας δεν χρειάζονται ψύξη.
Μετά τον ενεργειακό κλάδο στην κατανάλωση νερού ακολουθούν οι προμήθειες πόσιμου νερού, ενώ πολύ νερό καταναλώνουν επίσης η χημική και η μεταλλευτική βιομηχανία – όπου το νερό αξιοποιείται και πάλι κατά κύριο λόγο για την ψύξη των μηχανημάτων.
Πώς μπορεί η Γερμανία να εξοικονομήσει νερό;
Επί του παρόντος το βρόχινο νερό αρκεί για την κάλυψη των αναγκών της γεωργίας. Το πρόβλημα όμως είναι πως με την επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής αυτό αναμένεται να αλλάξει σύντομα. Ειδικοί εκτιμούν πως έως το 2100 η καλλιέργεια τροφίμων θα απαιτεί περίπου τέσσερις φορές περισσότερο νερό σε σύγκριση με σήμερα.
Επομένως, θα πρέπει να εξοικονομήσουμε περισσότερο νερό. Πώς μπορεί να συμβεί όμως αυτό;
Ένας τρόπος είναι το να δοθεί περισσότερος χώρος στα ποτάμια και τα δάση, προκειμένου να είναι σε θέση να συγκρατήσουν μεγαλύτερες ποσότητες νερού. Όπως εξηγεί η Φερένα Γκράιχεν, «οι ποταμοί που είναι ελικοειδείς μπορούν να συγκρατήσουν περισσότερο νερό όταν βρέχει και συστέλλονται σε περιόδους ξηρασίας. Ως αποτέλεσμα μπορούν έτσι να συμβάλλουν γενικώς στην καλύτερη συγκράτηση νερού στο έδαφος». Στη διατήρηση μεγαλύτερων ποσοτήτων νερού θα ήταν επίσης ωφέλιμες και ορισμένες αλλαγές στα αστικά κέντρα, όπως για παράδειγμα η αύξηση των εκτάσεων πρασίνου, ενώ τέλος κομβικής σημασίας είναι και οι επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες άρδευσης, αλλά και η στροφή σε φυτά που είναι πιο ανθεκτικά στην ξηρασία.
DW
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
