Η ανοιχτή σύγκρουση Τραμπ-Ζελένσκι μπροστά στις κάμερες απασχολεί τον Τύπο παγκοσμίως αυτό το Σαββατοκύριακο και αυτό ισχύει και στην Γερμανία. Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι πολλά και διαφορετικής βαρύτητας. Το ένα είναι άμεσο και ως ένα βαθμό πρακτικό. Μπορούν οι Ευρωπαίοι να υποκαταστήσουν τις ΗΠΑ στο επίπεδο της στρατιωτικής βοήθειας προς το Κίεβο; Το δεύτερο έχει να κάνει με την μεσοπρόθεσμη προσέγγιση του προβλήματος.

Ποιος θα είναι ο στόχος μιας τέτοιας βοήθειας; Μπορεί η Ευρώπη να ελπίζει σε μια «νίκη» απέναντι στον Πούτιν ή απλώς θα συντηρήσει έναν πόλεμο, μέχρις ότου να αποφασίσει και ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ότι ήρθε ώρα του συμβιβασμού; Το πιο δύσκολο όμως να απαντηθεί είναι τελικά τι θα συμβεί μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα στο επίπεδο των σχέσεων ΗΠΑ και Ευρώπης, ΗΠΑ και ΝΑΤΟ. Μπορεί να προκύψουν μη αναστρέψιμες βλάβες στην διατλαντική σχέση, στην ουσία της αμερικανικής παρουσίας στην Ευρώπη;

Τα θερμά λόγια δεν φτάνουν

Η tagesschau του πρώτου καναλιού της δημόσιας γερμανικής τηλεόρασης επισημαίνει τις άμεσες αντιδράσεις μετά την «αξέχαστη συνάντηση» Τραμπ-Ζελένσκι από τον ακόμη καγκελάριο Σολτς, τον Εμμανουέλ Μακρόν, τον Πολωνού πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ, αλλά και άλλων κυβερνήσεων όπως της Ισπανίας, της Νορβηγίας και φυσικά της προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Σημειώνει όμως με νόημα: «Οι Ουκρανοί δεν μπορούν να κάνουν πολλά μόνο με θερμά λόγια. Το ερώτημα είναι πώς θα μπορούσε να μοιάζει μια κατάπαυση του πυρός και μια συμφωνία με τη Ρωσία. Χρειάζονται απτές δεσμεύσεις ως προς το πώς οι Ευρωπαίοι μπορούν να στηρίξουν την εμπόλεμη χώρα, πρόκειται για χρήματα, παραδόσεις όπλων και τελικά για το υπαρξιακό ερώτημα πώς η Ευρώπη μπορεί να εγγυηθεί τη δική της ασφάλεια». 

Πιέσεις προς τον Ζελένσκι

Το σχόλιο επισημαίνει επίσης ότι πέραν των δηλώσεων στήριξης είναι σαφές ότι η πίεση προς τον Ζελένσκι να μπει σε διαδικασία διαλόγου με τον Πούτιν θα ενταθεί, τόσο από τη μεριά του διαμεσολαβητή Βρετανού πρωθυπουργού Κιρ Στάρμερ, όσο και από άλλους Ευρωπαίους. Δεν πέρασαν άλλωστε απαρατήρητα και τα λόγια του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε.

«Και η πίεση προς τον Ζελένσκι να συνεχίσει τον διάλογο με τον Τραμπ μπορεί επίσης να αυξηθεί. Θα πρέπει επίσης να γίνει σαφές στους Ευρωπαίους αρχηγούς κυβερνήσεων ότι υποχρεώνονται να διαθέσουν περισσότερα χρήματα για την άμυνα. Χρήματα που θα λείψουν από αλλού, στις κοινωνικές παροχές, την εκπαίδευση και τις επενδύσεις. Και αυτό τη στιγμή που πολλές κυβερνήσεις δέχονται πιέσεις από ακροδεξιά κόμματα που υπόσχονται απλές λύσεις στη σύγκρουση στην Ουκρανία» υπογραμμίζει το σχόλιο.

Τέτοιες ακροδεξιές πιέσεις δέχεται και ο Στάρμερ. Συνολικά σε όλη την Ευρώπη η ακροδεξιά είναι σε άνοδο. Η Γερμανία αναζητά τη νέα της κυβέρνηση, η Γαλλία ασθμαίνοντας προχωρά με έναν αμφισβητούμενο προϋπολογισμό. Και μια σειρά από χώρες της ΕΕ δείχνουν κάθε άλλο παρά έτοιμες να θυσιαστούν για την Ουκρανία στο όνομα κάποιων «αξιών».

Ο χρόνος δεν είναι υπέρ τους

«Η Ευρώπη δέχεται πιέσεις να παράσχει στην Ουκρανία περισσότερη στήριξη το συντομότερο δυνατό, προκειμένου να ενισχύσει και τη δική της διαπραγματευτική θέση» επισημαίνει η deutschlandfunk που προτείνει και κάποιες πρακτικές λύσεις για την συνέχιση παροχής στρατιωτικής βοήθειας.

Καταλήγει όμως, σημειώνοντας, ότι πέραν του πρακτικού υπάρχουν και τα μεσοπρόθεσμα ερωτήματα: «Περαιτέρω βοήθεια για την Ουκρανία είναι επίσης στην ημερήσια διάταξη της ειδικής συνόδου κορυφής της ΕΕ στις 6 Μαρτίου στις Βρυξέλλες. Ωστόσο, η επίτευξη συμφωνίας θα μπορούσε να είναι δύσκολη, καθώς οι εκτεταμένες αποφάσεις απαιτούν ομοφωνία. Ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν, στενός σύμμαχος του Τραμπ, έχει ήδη μπλοκάρει αρκετές φορές τη βοήθεια της ΕΕ προς την Ουκρανία».

Είναι χαρακτηριστικό αυτό που αναφέρει σε ανάλυσή της η Süddeutsche Zeitung: « Η Δύση που αναδύθηκε από τη σύγκρουση Ανατολής-Δύσης στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ως η γεμάτη αυτοπεποίθηση νικήτρια δεν θεωρείται πλέον από πολλούς πρότυπο, τριάντα χρόνια αργότερα – ούτε καν στην ίδια τη Δύση. Η παγκόσμια εξάπλωση του δημοκρατικού συνταγματικού κράτους δεν ήταν η ιστορικά λογική συνέπεια («το τέλος της ιστορίας») της καμπής του 1989/91.

Αυτό που εξαπλώνεται είναι ένας συχνά ξενοφοβικός εθνικισμός, ο οποίος καθορίζει την διακυβέρνηση σε αυταρχικές ακραίες εκδοχές όπως στη Ρωσία, αλλά που έχει επίσης πολλές ενδιάμεσες μορφές – την ανελεύθερη δημοκρατία στην Ουγγαρία, τον μεσογειακό αυταρχισμό της κυβέρνησης Μελόνι στην Ιταλία ή τον ναρκισσιστικό ριζοσπαστικό φιλελευθερισμό στην Αργεντινή».

Η εφημερίδα προσθέτει: «Ο πρώτος Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, ο Βρετανός Λόρδος Ισμέι, πιστώνεται με τη φράση ότι το ΝΑΤΟ υπάρχει για να κρατήσει τους Αμερικανούς μέσα, τους Ρώσους έξω και τους Γερμανούς κάτω. Ο λόρδος έχει πεθάνει εδώ και σχεδόν εξήντα χρόνια. Σήμερα, η Αμερική του Τραμπ βρίσκεται στο δρόμο της εξόδου από την Ευρώπη και η Ρωσία του Πούτιν βρίσκεται σε πόλεμο στην Ευρώπη. Και οι Γερμανοί;»

Η Γερμανία και ο πιθανός επόμενος καγκελάριος της. Φρίντριχ Μερτς θα βρεθούν λοιπόν αντιμέτωποι με υψηλές προσδοκίες και προκλήσεις, όπως παραδέχεται και η Frankfurter Allgemeine Zeitung: «Οι προσδοκίες των Βρυξελλών από τον Μερτς αυξάνονται σχεδόν απροσμέτρητα. Στη δέσμευσή του για μια νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφαλείας, ο μελλοντικός καγκελάριος θεωρείται σημαντικά πιο αποφασιστικός από τον Όλαφ Σολτς, ο οποίος ήταν πάντα διφορούμενος στη στάση του για την Ουκρανία. Και από όσα είναι γνωστά μέχρι στιγμής, ο πολιτικός τηε CDU θέλει να δαπανήσει περισσότερα χρήματα για εξοπλισμούς από τον προκάτοχό του».

Όλα αυτά καταλήγουν στη συζήτηση για το περιβόητο φρένο χρέους που έχει ανάψει στη Γερμανία και απαιτεί απαντήσεις τώρα. «Η ανακοίνωση της φον ντερ Λάιεν ότι θέλει να αναστείλει τους κανόνες της ΕΕ για το χρέος για υψηλότερες αμυντικές επενδύσεις, συνδέεται με την ελπίδα ότι τα κράτη-μέλη θα μπορούσαν να αυξήσουν σημαντικά τις αμυντικές δαπάνες τους.

Αυτό αναφέρεται σχεδόν αυτόματα στη Γερμανία – τη χώρα μεταξύ των μεγάλων κρατών μελών, το δημόσιο χρέος της οποίας είναι συγκριτικά χαμηλό και η οποία επομένως θα μπορούσε θεωρητικά να επενδύσει σημαντικά περισσότερα στην άμυνα μέσω μιας μεταρρύθμισης του φρένου χρέους ή ενός νέου ειδικού ταμείου».

Αυτή είναι μια συζήτηση που προφανώς θα ήθελε να αποφύγει ο μελλοντικός καγκελάριος, την ώρα που ξεκινά τις συζητήσεις για σχηματισμό κυβέρνησης. Αλλά πολυτέλεια για αναβολή της δεν υπάρχει.