Το Ιράν μαστίζεται από μια βαθιά οικονομική κρίση που προκαλείται από τη διαφθορά, την κακοδιαχείριση και τις αυστηρότερες αμερικανικές κυρώσεις μετά την επιστροφή του προέδρου Τραμπ στον Λευκό Οίκο. «Μπορούμε σαφώς να αισθανθούμε ότι γινόμαστε φτωχότεροι από μήνα σε μήνα», λέει η Νάργκες (όνομα αλλαγμένο) στην DW. Η 36χρονη καλλιτέχνιδα ζει στην επαρχία Σιστάν και Μπαλουχιστάν στο νοτιοανατολικό Ιράν. «Πολλοί από εμάς εργάζονται είτε στον τομέα των υπηρεσιών είτε σε μικρές βιοτεχνικές επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν όλο και λιγότερους πελάτες».
Η Νάργκες ανήκει σε μια γενιά γυναικών που, χάρη στις διαδικτυακές πλατφόρμες και τα κοινωνικά δίκτυα, κατάφεραν να σταθούν οικονομικά στα πόδια τους, παρ’ όλους τους περιορισμούς στην αγορά εργασίας. Εργάζονται από το σπίτι και πωλούν τα προϊόντα τους στο διαδίκτυο.
Το εισόδημά τους παίζει καθοριστικό ρόλο για τις οικογένειές τους. Παρόλο που η επαρχία Σιστάν και Μπαλουχιστάν είναι πλούσια σε φυσικούς πόρους, όπως χρυσό, ασήμι, χαλκό και άλλα μέταλλα, είναι μια από τις φτωχότερες περιοχές της χώρας. Οι Μπαλούτσι, οι οποίοι είναι κατά κύριο λόγο σουνίτες και ως εκ τούτου μειονότητα στο σιιτικό Ιράν, υποφέρουν από ξηρασία και έλλειψη νερού και διαμαρτύρονται για συστηματικές διακρίσεις από την κεντρική κυβέρνηση στην Τεχεράνη εδώ και δεκαετίες.
«Η τρέχουσα οικονομική κρίση έχει ωθήσει ακόμα περισσότερες οικογένειες κάτω από το όριο της φτώχειας», λέει η Νάργκες. Όταν οι πόροι λιγοστεύουν, οι γυναίκες έχουν το άχαρο καθήκον να αποφασίσουν τι μπορεί να στερηθεί η οικογένεια και σε τι μπορούν να ξοδευτούν τα χρήματα. Και συχνά παραιτούνται πρώτα από τις δικές τους ανάγκες.
Οι γυναίκες πλήττονται ιδιαίτερα σκληρά
Από την ανάληψη των καθηκόντων του προέδρου Μασούντ Πεζεσκιάν τον Αύγουστο του 2024, το ιρανικό νόμισμα έχει χάσει και πάλι μεγάλη αξία. Η συναλλαγματική ισοτιμία έπεσε από 50.000 τομάν σε 93.000 τομάν ανά δολάριο ΗΠΑ, γεγονός που αντιστοιχεί σε απώλεια αξίας περίπου 50% μέσα σε λίγους μήνες. Επισήμως, ο πληθωρισμός ανέρχεται στο 31% – στην πραγματικότητα, πολλά προϊόντα και υπηρεσίες κοστίζουν πλέον υπερδιπλάσια σε σχέση με πριν.
Εικόνα: Vahid Salemi/AP/picture alliance
Ακόμη και πριν από την τρέχουσα κρίση, σχεδόν το ένα τρίτο του πληθυσμού ζούσε σε συνθήκες φτώχειας. Σύμφωνα με έκθεση του ερευνητικού κέντρου του ιρανικού Κοινοβουλίου, πάνω από το 30% των ανθρώπων δεν ήταν πλέον σε θέση να καλύψει τις βασικές του ανάγκες.
«Οι εργαζόμενες γυναίκες, ιδίως οι ανύπαντρες μητέρες, υποφέρουν δυσανάλογα από αυτές τις συνθήκες. Πολλές από αυτές βρίσκονται σε οξεία υπαρξιακή κρίση», προειδοποίησε η συνδικαλίστρια Σιμίν Γιακουμπιάν σε συνέντευξή της στο κρατικό πρακτορείο ειδήσεων ILNA στα τέλη Φεβρουαρίου. «Οι εργαζόμενες γυναίκες δεν ξέρουν πώς να εξασφαλίσουν τα προς το ζην και να κρατήσουν μια στέγη πάνω από το κεφάλι τους».
Παρά τον αυξημένο αριθμό γυναικών στη νέα κυβέρνηση και την υπόσχεση του Πεζεσκιάν να υπερασπιστεί τα δικαιώματα των γυναικών, η πραγματικότητα παραμένει πικρή για πολλές γυναίκες. «Ποιες συγκεκριμένες βελτιώσεις έχει επιφέρει αυτό για τις γυναίκες; Ποιες νομικές βελτιώσεις υπάρχουν για τις γυναίκες, τις μητέρες ή τις μονογονεϊκές οικογένειες;» αναρωτιέται η Γιακουμπιάν. «Οι γυναίκες υφίστανται συστηματική εκμετάλλευση, ιδίως στον τομέα των υπηρεσιών. Εργάζονται περισσότερες ώρες και κερδίζουν λιγότερα».
Η οικονομική συμμετοχή των γυναικών στο Ιράν είναι από τις χαμηλότερες στον κόσμο. Σύμφωνα με το TheGlobalEconomy.com, το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό ήταν μόλις 14,38% το 2023 – πολύ πίσω από χώρες όπως η Σαουδική Αραβία ή το Ομάν, όπου είναι διπλάσιο, 30%. Και όταν η κρίση επιδεινώνεται, οι γυναίκες είναι συχνά οι πρώτες που χάνουν τις δουλειές τους.
Μια αχτίδα ελπίδας διαλύθηκε
Εκτός από την οικονομική πίεση, αυξάνεται και η κρατική πίεση στους ακτιβιστές και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, ιδίως στους ακτιβιστές για τα δικαιώματα των γυναικών. Η γνωστή δικηγόρος Μαρζί Μοχέμπι αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα και τώρα ζει στη Γαλλία. Στα τέλη Φεβρουαρίου 2024, όλα τα περιουσιακά της στοιχεία στο Ιράν κατασχέθηκαν με δικαστική απόφαση.
Η Μοχέμπι ίδρυσε και διηύθυνε τη ΜΚΟ «Sora – Ένωση Ιρανών δικηγόρων» στην πόλη Μαχάμπαντ. «Για τίποτα άλλο δεν είμαι τόσο περήφανη στη ζωή μου όσο για αυτή την ένωση», λέει σε συνέντευξή της στην DW. «Πάνω από 250 γυναίκες δικηγόροι δραστηριοποιούνταν, εκπροσωπούσαμε γυναίκες κρατούμενες, συχνά δωρεάν και υπό δύσκολες συνθήκες. Ήμασταν πηγή ελπίδας για πολλές γυναίκες. Αρχικά, μας επαινούσαν ακόμα και οι αρχές».
Αναφορές από τα κρατικά μέσα ενημέρωσης σχετικά με το έργο της «Sora» μπορεί κανείς να βρει ακόμη και σήμερα στο διαδίκτυο. Η οργάνωση προσέφερε νομικά σεμινάρια για γυναίκες σε κυβερνητικά γραφεία και διεξήγαγε εκστρατεία για τις φυλακισμένες γυναίκες που είχαν πέσει θύματα βίας και φτώχειας, μέχρι που μπήκε στο στόχαστρο της κυβέρνησης. «Μας κατηγόρησαν ότι διαδίδουμε τον φεμινισμό. Με κάλεσαν και με ανέκριναν αρκετές φορές», λέει η Μοχέμπι.
Εικόνα: ugc
Μετά το ξέσπασμα των πανεθνικών διαδηλώσεων μετά τον θάνατο της 22χρονης Τζίνα Μαχσά Αμινί τον Σεπτέμβριο του 2022, πολλές από τις συναδέλφους της συνελήφθησαν. Οι διαμαρτυρίες με το σύνθημα «Γυναίκα, ζωή, ελευθερία» έγιναν γρήγορα σύμβολο της αντίστασης κατά της υποχρεωτικής μαντίλας και των συστηματικών διακρίσεων εις βάρος των γυναικών. Πολλές νεαρές γυναίκες συνελήφθησαν.
Το επαναστατικό δικαστήριο της πόλης Μασχάντ κίνησε διαδικασία κατά της Μοχέμπι πριν καν προλάβει να υπερασπιστεί τις συλληφθείσες διαδηλώτριες. «Οι αρχές ήθελαν να ελέγξουν το έργο της οργάνωσής μας. Αρνήθηκα και διέλυσα την οργάνωση. Έφυγα από τη χώρα λόγω των αντιποίνων».
Η Μοχέμπι είναι πεπεισμένη ότι το έργο της δεν ήταν μάταιο. Η ίδια και οι συνάδελφοί της έδωσαν σημαντική ώθηση με το εκπαιδευτικό τους έργο, τα αποτελέσματα του οποίου θα γίνουν αισθητά μακροπρόθεσμα. Οι συνάδελφοί της συνεχίζουν το έργο τους για τα δικαιώματα των γυναικών μέχρι σήμερα.
Μια γενιά με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση μεγαλώνει
Παρ’ όλη αυτή την καταπίεση, οι Ιρανές γυναίκες έχουν αποκτήσει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Μετά τις διαδηλώσεις με το σύνθημα «Γυναίκα, ζωή, ελευθερία», μπορεί να δει κανείς στους δρόμους μεγάλων πόλεων, όπως η Τεχεράνη, όλο και περισσότερες χωρίς μαντίλα. Ακόμα και σε παραδοσιακά συντηρητικές περιοχές, όπως το Μπαλουχιστάν, παρατηρείται μια αλλαγή συμπεριφοράς, λέει η καλλιτέχνιδα Νάργκες.
«Η κατάσταση των γυναικών στο Μπαλουχιστάν δεν ήταν ποτέ συγκρίσιμη με εκείνη των πόλεων», τονίζει και προσθέτει: «Έχουμε μια πατριαρχική κοινωνία. Πολλές γυναίκες εδώ αρκούνται στα απολύτως απαραίτητα. Αλλά τώρα βλέπουμε μια αλλαγή. Όλο και περισσότερες οικογένειες ασκούν λιγότερη πίεση στις κόρες τους. Τους επιτρέπεται όλο και περισσότερο να αποφασίζουν μόνες τους τι θα φορέσουν. Έχουμε γίνει πιο θαρραλέες. Ακόμα και εκείνες οι γυναίκες που παλαιότερα έπρεπε να παίρνουν την άδεια της οικογένειάς τους για κάθε απόφαση έχουν αλλάξει. Το κίνημα «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» μας έχει αλλάξει».
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
