Οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τη δυνητικά υπαρξιακή απειλή της «ζωής καθρέφτη» – κατασκευασμένα βακτήρια που είναι δομικές αντανακλάσεις των φυσικών μικροβίων και θα μπορούσαν να εξουδετερώσουν τις άμυνες των ανθρώπων, άλλων ζώων και φυτών.
Μια διεθνής ομάδα σχεδόν 40 ερευνητών, μεταξύ των οποίων δύο νομπελίστες, προειδοποίησε την Πέμπτη ότι τέτοιοι συνθετικοί οργανισμοί μπορεί να «θέσουν πρωτοφανείς και σε μεγάλο βαθμό αγνοημένους κινδύνους για μεγάλο μέρος της υπάρχουσας ζωής».
Το αυστηρό μήνυμα αναδεικνύει πώς οι εξελίξεις στη συνθετική βιολογία που έχουν συμβάλει στην επίτευξη μεγάλων επιτευγμάτων στον τομέα της υγείας θα μπορούσαν μια μέρα να έχουν την ικανότητα να δημιουργήσουν νέους θανατηφόρους οργανισμούς κατά λάθος ή σχεδιασμένα.
«Εάν δημιουργηθούν ισχυρά βακτήρια καθρέφτες και απελευθερωθούν στη φύση -ή δραπετεύσουν από τον περιορισμό- το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι καταστροφική, μη αναστρέψιμη ζημιά», δήλωσε ο Jack Szostak, καθηγητής στο τμήμα χημείας του Πανεπιστημίου του Σικάγο και συν-νικητής του βραβείου Νόμπελ φυσιολογίας ή ιατρικής του 2009.
«Θα μπορούσε να είναι πολύ χειρότερη από οποιαδήποτε πρόκληση έχουμε αντιμετωπίσει στο παρελθόν – και πολύ πέρα από την ικανότητά μας να την μετριάσουμε».
Η κατοπτρική ζωή θα ήταν το «απόλυτο χωροκατακτητικό είδος», δήλωσε ο Μάικλ Κέι, καθηγητής βιοχημείας στο Πανεπιστήμιο της Γιούτα. «Υπάρχει ένας πολύ λογικός κίνδυνος ότι αυτό θα μπορούσε να εξουδετερώσει όλες τις φυσικές άμυνες τόσο στο σώμα όσο και στα οικοσυστήματα», είπε.
Οι κατοπτρικοί οργανισμοί θα αποτελούσαν «μια ριζική απόκλιση από τη γνωστή ζωή και η δημιουργία τους απαιτεί προσεκτική εξέταση», γράφουν οι Szostak, Kay και οι άλλοι ερευνητές σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Science. Οι επιστήμονες ζητούν διεθνή δράση για να αποφασιστεί πώς θα αντιμετωπιστεί το ενδεχόμενο της κατοπτρικής ζωής, προτού η τεχνολογική εξέλιξη την καταστήσει εφικτή.
Οι φόβοι τους επικεντρώνονται σε ένα επιστημονικό φαινόμενο που είναι γνωστό ως χειρικότητα ή χειρομορφία. Οι χειρόμορφες μορφές μορίων έχουν την ίδια χημική σύνθεση, αλλά δεν είναι δομικά πανομοιότυπες, επειδή είναι είδωλα η μία της άλλης – όπως τα ανθρώπινα χέρια.
Ο κυτταρικός μηχανισμός των υπαρχόντων έμβιων όντων δεν θα ήταν σε θέση να αντιμετωπίσει τα κατοπτρικά μικρόβια επειδή δεν είναι προσαρμοσμένος για κάτι τέτοιο, υποστηρίζουν οι ερευνητές. Επομένως, τα κατοπτρικά βακτήρια θα μπορούσαν να αποφύγουν την ανοσολογική άμυνα πολλών οργανισμών, «προκαλώντας δυνητικά θανατηφόρες λοιμώξεις σε ανθρώπους, ζώα και φυτά», αναφέρει το άρθρο.
Ορισμένοι από τους συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η απειλή είναι ουσιαστική εν μέρει λόγω της έρευνάς τους για την ανάπτυξη μη ζωντανών κατοπτρικών βιομορίων. Αυτές οι συνθετικές δομές θα μπορούσαν να είναι αποτελεσματικοί μυστικοί παράγοντες κατά παθογόνων όπως ο HIV, ακριβώς επειδή η φυσική άμυνα του οργανισμού δεν θα είναι σε θέση να τις καταστρέψει.
Αλλά το άλμα από την κατασκευή χρήσιμων μορίων καθρεφτών στην κατασκευή βακτηρίων καθρεφτών «δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από τα σχετικά περιορισμένα πιθανά οφέλη», γράφουν οι συγγραφείς του άρθρου του Science.
Οι κατοπτρικοί οργανισμοί θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως βιολογικά όπλα, αλλά ο πολύ μεγαλύτερος κίνδυνος είναι μια τυχαία διαρροή από ένα εργαστήριο στο περιβάλλον, λένε οι επιστήμονες. Πολλά από τα υπάρχοντα φάρμακα θα ήταν πιθανότατα αναποτελεσματικά επειδή – όπως και το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα – έχουν σχεδιαστεί για να καταπολεμούν τις φυσικές μορφές των μικροβίων.
Ο Vaughn Cooper, καθηγητής μικροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ, δήλωσε ότι η πρώτη του αντίδραση όταν κλήθηκε να υποστηρίξει την προειδοποίηση του άρθρου του Science ήταν «η δυσπιστία ότι η ζωή στον καθρέφτη θα μπορούσε να είναι επικίνδυνη». Άλλαξε γνώμη αφού εξέτασε την ταχεία ανάπτυξη των τεχνολογιών που τον οδηγούν στην εκτίμηση ότι η δημιουργία βιώσιμων ζωντανών κατοπτρικών κυττάρων μπορεί να απέχει μόλις 10 χρόνια
«Ευτυχώς, έχουμε χρόνο συλλογικά για να αναπτύξουμε κατευθυντήριες γραμμές και ελπίζουμε να θέσουμε συντονισμένα παγκόσμια όρια σε ορισμένους τύπους τεχνολογιών που επιτρέπουν την ανάπτυξη», δήλωσε, προσθέτοντας ότι η επένδυση σε αντίμετρα για την κατοπτρική ζωή ήταν “ουσιαστικά άσκοπη”.
«Είναι αδύνατο να εμβολιάσουμε τον πλανήτη κατά των βακτηρίων καθρέφτη, επειδή θα ήταν αόρατα στο ανοσοποιητικό μας σύστημα», είπε. «Όλες οι μορφές ζωής θα επηρεάζονταν, είτε μολύνονταν είτε ξεπερνούσαν τον ανταγωνισμό από αυτά».
Η απειλή του καθρέφτη έρχεται καθώς οι αρχές παλεύουν με το έργο της τήρησης της ρύθμισης των ταχέως επεκτεινόμενων δυνατοτήτων της συνθετικής βιολογίας, που ενισχύεται από την τεχνητή νοημοσύνη. Οι συγγραφείς του άρθρου του Science προτρέπουν να εξεταστούν μοντέλα όπως οι κατευθυντήριες γραμμές βιοασφάλειας του Tianjin που καταρτίστηκαν το 2021 από κορυφαία διεθνή ερευνητικά ιδρύματα.
Ένα κρίσιμο στοιχείο του αινίγματος της ζωής καθρέφτη είναι η ανακάλυψη τα τελευταία χρόνια ότι το κοινό βακτήριο E. coli μπορεί να αναπτυχθεί καταναλώνοντας πηγές τροφής που δεν έχουν συγκεκριμένο χέρι. Αυτό ανέτρεψε τις προηγούμενες πεποιθήσεις ότι τα βακτήρια-καθρέφτες θα ήταν θεμελιωδώς μη βιώσιμα, επειδή δεν θα ήταν σε θέση να τρώνε τις ειδικές για τη χείρα τροφές που συνήθως συντηρούν τα φυσικά τους ομόλογα.
Τα κατοπτρικά μικρόβια μπορεί να εξακολουθούν να παρεμποδίζονται από τους περιορισμούς στις τροφές που θα μπορούσαν να καταναλώσουν, αλλά η συνολική δυνητική απειλή παραμένει σοβαρή, δήλωσε ο καθηγητής Eörs Szathmáry, καθηγητής εξελικτικής βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Eötvös στη Βουδαπέστη της Ουγγαρίας.
«Τα κατοπτρικά βακτήρια θα μπορούσαν να κάνουν μεγάλη ζημιά», δήλωσε ο Szathmáry, ο οποίος δεν συμμετείχε στην εργασία του Science. «Αν δραπετεύσουν από ένα εργαστήριο, θα μπορούσε να συμβεί ένα τρομερό κύμα λοιμώξεων».
Michael Peel και Clive Cookson, Financial Times
Τ.Σ.
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
