Όποιος έχει δει κομμάτια ηλιοκαμένων Γερμανών τουριστών να παρενοχλούν τους Έλληνες εργαζόμενους για μια πετσέτα θαλάσσης αυτό το καλοκαίρι, θα ξέρει πόσο λάθος μπορεί να είναι τα οικονομικά κλισέ.
Οι Έλληνες, που απεικονίζονται ως «τεμπέληδες» κατά τη διάρκεια της κρίσης του ευρώ, στην πραγματικότητα εργάζονται περισσότερες ώρες από οποιονδήποτε άλλο στην Ευρώπη, και οι υποτιθέμενοι εργασιομανείς Γερμανοί εργάζονται μεταξύ των λιγότερων. Πίνοντας κρασί στη Σαντορίνη ή χαλαρώνοντας σε μια βίλα είναι ένας τρόπος ζωής που δεν είναι τόσο προσιτός στους πραγματικούς Έλληνες.
Τώρα το χάσμα γίνεται όλο και πιο έντονο με έναν διχαστικό νέο νόμο που επιτρέπει σε ορισμένες ελληνικές επιχειρήσεις να επιβάλουν μια εξαήμερη εβδομάδα εργασίας – μια πρώτη στην Ευρώπη και μια που έρχεται σε αντίθεση με την τάση πειραματισμού με μικρότερες εβδομάδες εργασίας για την προσέλκυση ταλέντων. Αν και αυτό είναι τεχνικά ένα έκτακτο μέτρο για ορισμένες 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα μεταποιητικές επιχειρήσεις και όχι μια γενική κίνηση, μπορεί να καταλήξει να καταρρίψει μεγαλύτερα κλισέ σχετικά με την ικανότητα της Ευρώπης να διατηρήσει τους χαλαρούς τρόπους της.
Αν η Ελλάδα κάνει ζιγκ ενώ άλλοι κάνουν ζαγκ, δεν είναι λόγω των παραγωγικών επιπτώσεων της υπερβολικής εργασίας. Εάν εργάζομαι έξι ημέρες αντί για πέντε, πιθανότατα θα καταλήξω να παράγω περισσότερο, δεδομένου ότι εργάζομαι περισσότερες ώρες – αλλά σε βάση ανά ώρα μπορεί να αποδειχθώ λιγότερο παραγωγικός εάν εμφανιστεί κόπωση. Μια μελέτη των εργαζομένων στα τηλεφωνικά κέντρα μεταξύ 2008-2010 διαπίστωσε ότι η αύξηση των ωρών εργασίας κατά 1% οδήγησε σε αύξηση της παραγωγής κατά 0,9% όσον αφορά τον αριθμό των κλήσεων που απαντήθηκαν. Ο χαρακτηρισμός αυτός ως «φιλικός προς τους εργαζόμενους» νόμος, ακόμη και αν η ιδέα είναι να κατοχυρωθεί καλύτερα η αμοιβή των υπερωριών, ακούγεται λίγο κούφιος.
Ούτε πρόκειται για κάποιο είδος μέτρου έκτακτης ανάγκης συγκρίσιμο με τις σκοτεινές ημέρες της κρίσης του ευρώ, όταν η ιδέα της εξαήμερης εβδομάδας εργασίας προτάθηκε ως μέρος των συνομιλιών διάσωσης. Η οικονομία της Ελλάδας είναι σήμερα μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες στην Ευρώπη, έχει ανακτήσει την επενδυτική βαθμίδα και έχει μειώσει τον λόγο χρέους προς ΑΕΠ στο χαμηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαετίας (αν και στο 160% εξακολουθεί να είναι σχεδόν διπλάσιο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο). Η ανάκαμψη δεν ήταν ανώδυνη: οι πραγματικοί μισθοί έχουν μειωθεί από το 2015 και τα μεγαλύτερα εταιρικά περιθώρια κέρδους έχουν εξοργίσει τους απλούς Έλληνες. Αλλά σήμερα είναι η Γαλλία που βλέπει υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας και η Γερμανία που παλεύει με την ύφεση και την εικόνα του «άρρωστου».
Αυτό που πραγματικά αφορά αυτός ο νόμος είναι η αντιμετώπιση της έλλειψης εργατικού δυναμικού μετά την έξοδο περισσότερων από 1 εκατομμύριο ανθρώπων σε ηλικία εργασίας στην Ελλάδα μεταξύ 2010 και 2022. Αυτό οφείλεται εν μέρει στη διαρροή εγκεφάλων που σχετίζεται με την κρίση του ευρώ, αλλά και σε μια ωρολογιακή «ωρολογιακή βόμβα» δημογραφικής παρακμής, καθώς αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής και μειώνονται τα ποσοστά γεννήσεων. Υπάρχουν λίγες εύκολες απαντήσεις: Είναι δύσκολο να αυτοματοποιηθεί μια χώρα υπό την ηγεσία του τουρισμού που παρακολουθεί κατασκευαστικά έργα (συμπεριλαμβανομένης της μεγαλύτερης έξυπνης πόλης της Ευρώπης) και μια αυτοαποκαλούμενη «σκληρή αλλά δίκαιη» μεταναστευτική πολιτική δεν έχει ακόμη προσφέρει τους εργαζόμενους που χρειάζεται η Ελλάδα. Ως εκ τούτου, η οικονομία του έσχατου θέρετρου της Ευρώπης έχει μετατραπεί σε «έσχατη λύση», όπως γράφει η οικονομολόγος Πηνελόπη Γκόλντμπεργκ: Περισσότερες ώρες από τους υπάρχοντες εργαζόμενους.
Εδώ είναι που το πείραμα της Ελλάδας αποκτά σημασία για την Ευρώπη και γι’ αυτό πρέπει να παρακολουθείται στενά. Η Ευρώπη έχει γίνει συνώνυμη με το όργωμα των κερδών δεκαετιών τεχνολογικής βελτίωσης και ανόδου του βιοτικού επιπέδου σε περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Αλλά η ήπειρος αγωνίζεται επίσης με ελλείψεις εργατικού δυναμικού, δημογραφική μείωση και επίπεδη αύξηση της παραγωγικότητας σε σύγκριση με τις βελτιώσεις της παραγωγικότητας των ΗΠΑ άνω του 1% μεταξύ 2007-2019. Η δοκιμή των τετραήμερων εβδομάδων εργασίας είναι καλή και καλή, αλλά αυτό, από μόνο του, δεν πρόκειται να αλλάξει τις ανησυχητικές μακροπρόθεσμες τάσεις. Ο αριθμός των ατόμων ηλικίας 20-64 ετών στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε σχέση με τον αριθμό των ατόμων άνω των 65 ετών μειώθηκε σε 2,7 πέρυσι από 3,8 το 2003· Μπορεί να φτάσει το 1,5 μέχρι το 2100.
Για να αποφευχθούν περισσότερες ώρες, θα πρέπει να τραβηχτούν μοχλοί – για τη μετανάστευση, την αυτοματοποίηση και τη συμμετοχή. Η Γαλλία προσπαθεί να αυξήσει το ποσοστό συμμετοχής φέρνοντας περισσότερους ανθρώπους στην αγορά εργασίας που διαφορετικά θα συνταξιοδοτούνταν· Η Ιταλία υπογράφει συμφωνίες για περισσότερο μεταναστευτικό εργατικό δυναμικό. Η ενίσχυση της χρηματοδότησης της Γερμανίας για νηπιαγωγεία και δημοτικά σχολεία θα μπορούσε να βοηθήσει περισσότερες γυναίκες να επιστρέψουν στην εργασία, όπως έγραψε ο συνάδελφός μου Chris Bryant. Όλες οι χώρες ατενίζουν τον Όλυμπο της τεχνητής νοημοσύνης και ελπίζουν ότι η αυτοματοποίηση θα φέρει μια έκρηξη παραγωγικότητας.
Η αισιόδοξη άποψη είναι ότι αυτό θα είναι αρκετό. Η έρευνα που συνέγραψε ο Gilbert Cette του NEOMA Business School δείχνει ότι εάν τα μελλοντικά κέρδη παραγωγικότητας ταιριάζουν με εκείνα που παρατηρήθηκαν στις ΗΠΑ από το 1900 έως το 1975, οι ώρες εργασίας θα μπορούσαν να είναι κατά μέσο όρο περίπου 25 ώρες την εβδομάδα μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα. Αυτό δεν θα ήταν πολύ μακριά από την πρόβλεψη του John Maynard Keynes για μια εβδομάδα 15 ωρών μέχρι το 2030 και θα έκανε τη συζήτηση για μια εβδομάδα έξι ημερών τελικά να μοιάζει με ένα blip.
Αλλά ο κόσμος δεν είναι ιδανικός. Η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής – όπως φαίνεται στις πυρκαγιές που ξεσπούν αυτό το καλοκαίρι – η γήρανση του πληθυσμού και το δημόσιο χρέος θα ροκανίσουν μερικά από αυτά τα κέρδη παραγωγικότητας. Η ανάγκη να δαπανηθούν περισσότερα για την άμυνα έχει ήδη ωθήσει τη Δανία να ακυρώσει μια αργία. Και υπάρχει πάντα ο κίνδυνος πολλές από τις υποσχέσεις της AI απλά να απογοητεύσουν. Το βιβλίο των Charles Goodhart και Manoj Pradhan, The Great Demographic Reversal, προειδοποιεί ότι οι ανάγκες στελέχωσης μόνο για τη φροντίδα των ηλικιωμένων θα μπορούσαν να αντισταθμίσουν τα οφέλη της αυτοματοποίησης, με τις ΗΠΑ να αντιμετωπίζουν ενδεχομένως έλλειψη 120.000 γιατρών μέχρι το 2032.
Εάν η Ευρώπη δεν μπορεί να βρει έναν τρόπο να αναθεωρήσει τη μουσειακή οικονομία της, το πείραμα της Ελλάδας με περισσότερες ώρες μπορεί να καταλήξει να είναι ένα όραμα για το μέλλον για όλους μας – συμπεριλαμβανομένων των Γερμανών.
πηγή:www.bloomberg.com
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
