Το περιβάλλον στο οποίο ζουν οι άνθρωποι έχει πολύ μεγαλύτερο αντίκτυπο στην υγεία και τη θνησιμότητά τους από ό,τι η γενετική, σύμφωνα με μια νέα μελέτη που υπογραμμίζει πώς ο τρόπος ζωής και οι συνθήκες διαβίωσης ενός ατόμου μπορούν να αυξήσουν σημαντικά τον κίνδυνο θανάτου και ασθένειας.
Η έρευνα, με επικεφαλής τη δημόσια υγεία της Οξφόρδης, διαπίστωσε ότι οι περιβαλλοντικοί παράγοντες συλλογικά – γνωστοί επιστημονικά ως το εκθετήριο – ήταν περίπου 10 φορές πιο σημαντικοί από το γονιδίωμα ενός ατόμου στην πρόβλεψη της πρόωρης θνησιμότητας.
Εδώ και καιρό έχει γίνει κατανοητό πώς επιδρούν στον οργανισμό ατομικοί παράγοντες όπως το κάπνισμα, η διατροφή, η εκπαίδευση, οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, η σωματική δραστηριότητα και η έκθεση στη ρύπανση. Όμως η νέα έρευνα, η οποία αξιολόγησε περισσότερους από 160 διαφορετικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες, είναι η πρώτη που παρουσιάζει τη συνδυασμένη επίδρασή τους.
«Δεν ήταν έκπληξη να μάθουμε ότι το περιβάλλον έχει μεγαλύτερη σημασία από τη γενετική, αλλά μας εξέπληξε το πόσο έντονες είναι οι διαφορές», δήλωσε ο Όστιν Αρτζεντιέρι, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Medicine την Τετάρτη.
Ο Γκάρι Μίλερ, καθηγητής περιβαλλοντικής επιστήμης της υγείας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έρευνα, εξέφρασε επίσης την έκπληξή του για τα συμπεράσματα της μελέτης που πραγματοποιήθηκε σε σχεδόν 500.000 συμμετέχοντες στο πρόγραμμα UK Biobank.
«Όταν είδα τα δεδομένα που αποδεικνύουν την υπεροχή του περιβάλλοντος ή του εκθέματος στην ολική θνησιμότητα, έμεινα άναυδος», δήλωσε.
Η UK Biobank, η οποία κατέχει εκτεταμένα περιβαλλοντικά, γενετικά και υγειονομικά αρχεία 500.000 Βρετανών μέσης ηλικίας, είναι η κορυφαία βάση δεδομένων βιοϊατρικής έρευνας στον κόσμο.
Οι ερευνητές της Οξφόρδης αξιολόγησαν την επίδραση του γενετικού προφίλ των συμμετεχόντων και της έκθεσής τους σε 164 διαφορετικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες στην ευαισθησία σε 22 σημαντικές ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία και την πρόωρη θνησιμότητα.
Η ανάλυση χρησιμοποίησε ένα νέο μέτρο γήρανσης – ένα «ρολόι γήρανσης» – που βασίζεται στα επίπεδα εκατοντάδων πρωτεϊνών στα δείγματα αίματος των συμμετεχόντων.
Αν και η μελέτη διαπίστωσε αρκετές σημαντικές εξαιρέσεις στις οποίες τα γονίδια αποτελούν τον κύριο προδιαθεσικό παράγοντα, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ και ο καρκίνος του μαστού, το περιβάλλον κυριαρχεί στον κίνδυνο να πάθει κανείς τις πιο κοινές διαταραχές της καρδιάς, των πνευμόνων και του ήπατος.
Οι μεγαλύτερες επιρροές προήλθαν από το κάπνισμα, τους κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες, τις συνθήκες διαβίωσης, τη σωματική δραστηριότητα και την ψυχική ευεξία.
«Η έρευνά μας καταδεικνύει τις βαθιές επιπτώσεις στην υγεία από τις εκθέσεις που μπορούν να αλλάξουν είτε από τα άτομα είτε μέσω πολιτικών για τη βελτίωση των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών, τη μείωση του καπνίσματος ή την προώθηση της σωματικής δραστηριότητας», δήλωσε η Cornelia van Duijn, καθηγήτρια επιδημιολογίας στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης.
Ωστόσο, οι ερευνητές αναγνώρισαν ότι δεν μπορούν να ποσοτικοποιήσουν τα οφέλη από την αλλαγή συγκεκριμένων παραγόντων κινδύνου στο περιβάλλον, για παράδειγμα με την υιοθέτηση μιας πιο υγιεινής διατροφής ή την περισσότερη άσκηση.
«Για την πλειονότητα των παθήσεων από τις οποίες πεθαίνουν οι δυτικοί άνθρωποι, ο κίνδυνος ασθένειας αποδίδεται περισσότερο στους τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου και στο ευρύτερο περιβάλλον μας, όπως αυτό διαμορφώνεται από την ανατροφή και τις επιλογές μας, παρά στα γονίδια», δήλωσε ο Stephen Burgess, επικεφαλής της ομάδας της Μονάδας Βιοστατιστικής του Συμβουλίου Ιατρικής Έρευνας στο πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, ο οποίος επίσης δεν συμμετείχε στη μελέτη. «Η γενετική μπορεί να φορτώσει τα ζάρια, αλλά εξαρτάται από εμάς πώς θα παίξουμε το χαρτί μας».
Ο Miller δήλωσε ότι αν και η μελέτη της Οξφόρδης ήταν η μεγαλύτερη ανάλυση που έχει πραγματοποιηθεί μέχρι στιγμής σχετικά με την επίδραση του περιβάλλοντος στη θνησιμότητα, οι επιστήμονες σε όλο τον κόσμο σχεδιάζουν μια μεγάλη επέκταση της έρευνας για τα εκθέματα.
«Ο συνδυασμός της γονιδιωματικής και του εκθέματος προμηνύει μια επανάσταση στη μελέτη των ανθρώπινων ασθενειών», είπε.
Clive Cookson, Financial Times
Επιμέλεια – Απόδοση: Τατιανή Σάγιεχ
στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
