Το πρόβλημα της πολιτικής σε μια θορυβώδη εποχή

Stephen Bush, Financial Times

Ποιο είναι χειρότερο; Να σου περιγράφει κάποιος την εθνικότητά σου με τρόπο που δεν σου αρέσει, ή να σου χτυπάει κάποιος την πόρτα μέσα στη νύχτα, να απαιτεί την απόδειξη της κατοικίας σου και να σε βάζει σε ένα φορτηγάκι; Ρωτώ μόνο και μόνο επειδή προφανώς το ερώτημα είναι μάλλον πιο δύσκολο από ό,τι νόμιζα.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπάρχουν πολλές ταμπέλες που η καλοπροαίρετη αριστερά προσπαθεί να μου επιβάλει χωρίς τη συγκατάθεσή μου. Μια ιδιαίτερη αντιπάθεια είναι οι άνθρωποι που μου γράφουν για να μου πουν ότι πρέπει να αναφέρομαι στον εαυτό μου ως «μικτής κληρονομιάς», ένας όρος που με κάνει να ακούγομαι σαν ντομάτα.

Καταλαβαίνω λοιπόν γιατί η λέξη «Latinx» ωθεί ενεργά κάποιους από τους ανθρώπους που περιγράφει προς τον Ντόναλντ Τραμπ. Αλλά στη συνέχεια σκέφτομαι την υπόσχεση του Τραμπ να απελάσει 20 εκατομμύρια ανθρώπους από τις ΗΠΑ – μια υπόσχεση τόσο κεντρική που μπήκε σε πλακάτ του Εθνικού Συνεδρίου των Ρεπουμπλικάνων – και, ειλικρινά, ο βαθύς φόβος που θα έπρεπε να προκαλεί αυτό σε όποιον δεν «μοιάζει» με λευκό Αμερικανό κάνει τη συζήτηση για τη ντομάτα να φαίνεται λιγότερο προβληματική.

Οι άνθρωποι που είναι μέλη πολιτικών κομμάτων δεν θα πρέπει ποτέ να λένε ότι οι ψηφοφόροι έχουν κάνει λάθος με το σκεπτικό ότι ο πελάτης έχει πάντα δίκιο. Αλλά ως κάποιος που δεν είναι μέλος ενός πολιτικού κόμματος, επιτρέψτε μου να πω: κάτι έχει πάει σοβαρά στραβά με την αντίληψη της απειλής σας, αν αφήνετε τις μισοψημένες απόψεις κάποιων τύπων κοινωνικής δικαιοσύνης να κατευθύνουν την ψήφο σας.

Ούτε αυτό το πρόβλημα περιορίζεται στην αμερικανική δεξιά. Έχω χάσει το μέτρημα του αριθμού των ανθρώπων στη βρετανική πολιτική, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων συντηρητικών που έχουν κάρτα, οι οποίοι μου έχουν πει ότι ενώ ο Τραμπ είναι «για τέσσερα χρόνια», το Brexit είναι για μια αιωνιότητα. Το Brexit αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό πλήγμα στην οικονομική ευημερία του Ηνωμένου Βασιλείου και, αν πιστεύετε όπως εγώ ότι η βρετανική παρουσία στο μπλοκ βελτίωσε τη χάραξη πολιτικής, ένα πλήγμα για την ήπειρο στο σύνολό της. Αλλά απλώς δεν είναι συγκρίσιμο ως προς το περιεχόμενο ή τον καθοδικό κίνδυνο με έναν πρόεδρο που υπόσχεται να αμβλύνει ή να εγκαταλείψει τους θεσμούς της πολυμερούς, οι οποίοι αποτέλεσαν ζωτικό μέρος της συμβολής της Αμερικής στην ασφάλεια και την ευημερία όλων μας.

Τι έχει πάει στραβά εδώ; Νομίζω ότι υπάρχει ένα κοινό πρόβλημα: ζούμε σε μια θορυβώδη εποχή. Οι τρελές και μη χρήσιμες ιδέες για τη φυλή δεν είναι καινούργιες, αλλά τώρα φτάνουν στην ιστοσελίδα του BBC. Οι αυξανόμενες οριακές απώλειες από το Brexit είναι μαζί μας όλη την ώρα, αλλά δεν μπορείτε καν να βγείτε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να διαμαρτυρηθείτε για μια πρόσθετη χρέωση στην παραγγελία κάποιου προϊόντος από την ήπειρο χωρίς να σας κάνουν διάλεξη για το πώς αυτή η μητροπολιτική αυταρέσκεια είναι ο λόγος για τον οποίο συνέβη το Brexit. Υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις ότι, αντί να διευρύνουμε τους ορίζοντές μας, η έκθεση σε έντονα αντίθετες απόψεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί στην πραγματικότητα να μας κάνει να διπλασιάσουμε αυτό που ήδη πιστεύαμε.

Δεν είναι η πρώτη φορά που οι άνθρωποι πρέπει να ζήσουν μέσα από μια αυξημένη ποσότητα περιβαλλοντικού θορύβου ο ένας από τον άλλο. Η εφεύρεση της γραφής και της τυπογραφίας αντιπροσώπευαν και οι δύο παρόμοιες επαναστάσεις της πληροφορίας.

Όπως περιγράφει η Lyndal Roper στο εξαιρετικό επερχόμενο βιβλίο της για τον Γερμανικό Αγροτικό Πόλεμο, Summer of Fire and Blood, η εξέγερση του 1524-25 δεν ήταν η πρώτη φορά που η εξουσία των αρχόντων αμφισβητήθηκε από την αγροτιά, ούτε ο Μαρτίνος Λούθηρος ήταν ο πρώτος ιερέας που τα έβαλε με την ορθοδοξία της Καθολικής Εκκλησίας. Ήταν όμως οι πρώτοι που επωφελήθηκαν από την εύκολη διάδοση των ιδεών χάρη στην τυπογραφία. Ενώ ο Λούθηρος μπορεί απλώς να αναφερόταν στην πνευματική «ελευθερία» στα γραπτά του, οι αγρότες πίστευαν ότι μιλούσε για κάτι πιο ριζοσπαστικό – και έδρασαν αναλόγως.

Φυσικά, ο πόλεμος των αγροτών δεν αφορούσε μόνο τη διάδοση των ιδεών. Αφορούσε επίσης, όπως περιγράφει ο Roper, μακροχρόνια οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, όπως ακριβώς ο Trump και το Brexit αφορούν επίσης την είσοδο των γυναικών στον εργασιακό χώρο, τη μεταφορά θέσεων εργασίας μεσαίου εισοδήματος σε όλο τον κόσμο χάρη στην παγκοσμιοποίηση, τη μετανάστευση και τις παρατεταμένες συνέπειες της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης.

Αλλά η επανάσταση της πληροφορίας αποτελεί σημαντικό μέρος της. Πρέπει για άλλη μια φορά να προσαρμοστούμε σε μια τεράστια επέκταση του όγκου των αντικρουόμενων πληροφοριών που έχουμε στα χέρια μας. Κάποιοι αντιδρούν με «αποφυγή ειδήσεων»: προτιμούν να μην δίνουν ιδιαίτερη προσοχή σε ό,τι συμβαίνει. Άλλοι δεν μπορούν ποτέ να αποσυνδεθούν. Καμία από τις δύο προσεγγίσεις δεν οδηγεί σε σωστή λήψη αποφάσεων.

Χρειάστηκε ένας αιώνας πολέμου για να εφεύρουμε μια νέα ιδέα -τον φιλελευθερισμό- που επέτρεψε στους Ευρωπαίους να σταματήσουν να αλληλοσκοτώνονται ως αποτέλεσμα της τελευταίας επανάστασης της πληροφορίας. Συνήθιζα να πιστεύω ότι, για όλα τα προβλήματα που έφεραν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κάναμε καλύτερη δουλειά στην πλοήγηση σε αυτό. Δεν είμαι πλέον τόσο σίγουρος.

Τ.Σ.